AP8-Q3-WEEK5: Ang Cold War sa Europa at America
PAMANTAYANG PANGNILALAMAN
Naipamamalas ang pag-unawa at pagpapahalaga sa mga pangyayari at isyung pampolitika sa daigdig na nagpapatatag sa diwa ng demokrasya ng mga mamamayan
PAMANTAYAN SA PAGGANAP
Nakalilikha ng adbokasiyang may kaugnayan sa mga isyu at hamong pampolitika at pansibiko na nagpapatatag sa diwa ng demokrasya
LAYUNIN: Naipaliliwanag ang mga pangyayaring nagbigay daan sa Cold War at ang mga tunggaliang dulot nito
PAKSA!
E. Ang Cold War sa Europa at America
1. Truman Doctrine at Marshall Plan
2. NATO at Warsaw Pact
3. Space Race
4. Cuban Missile Crisis
Ang Pananaw sa Cold War
Ang United States at Soviet Union ay naging makapangyarihang bansa matapos ang Ikalawang Digmaang Pandaigdig. Hindi naging mabuti ang ugnayan ng mga bansang ito na kapwa tinatawag na superpower. Nauwi ito sa Cold War na bunga ng matinding kompetensya ng mga bansa nong 1940 hanggang 1990. Hindi lamang tunggalian sa kapangyarihan kundi pati na sa ideolohiya ang dahilan nito. Ang United States ang nagtaguyod ng demokrasya at kapitalismo samantalang ang Soviet Union ay kumakatawan sa sosyalismo at komunismo. Malaki ang naging papel ng Estados Unidos bilang pinakamakapangyarihang kapitalista sa pagsasaayos ng daigdig matapos ang Ikalawang Digmaang Pandaigdig. Upang mapigil nito ang paglaganap ng sosyalismo at komunismo ng USSR, gumawa ito ng iba-ibang hakbang. Sa pamamagitan ng MArshall Plan, tiniyak ng US ang pagbangon ng kanlurang Europe bilang kapanalig sa kanluran. Sa silangan, tiniyak din nito ang pagbangon ng Japan sa pamamahala ni Heneral Douglas MacArthur.
Mga tunay at Sanhi
Ang United States at Soviet Union ay dating magkakampi at kasama sa mga bansang nagtatag ng "Nagkakaisang mga Bansa." Dumating ang pagkakataong sila'y nagkaroon ng Cold Ward o hindi tuwirang labanan. May mga pangyayaring namagitan sa kanila at lumikha ng tensyon dahil sa pagkakaiba ng ideolohiyang kanilang pinaniniwalaan. Ang United States ang pangunahing bansang demokratiko, samantalang komunista naman ang Soviet Union. Ang kanilang sistemang politikal ay nakaapekto sa maraming bansa. Upang mapanatili ng Soviet Union ang kapangyarihan sa Silangang Europe, pinutol nito ang pakikipag-ugnayan sa mga kanluraning bansa.
Naputol ang kalakalan, limitado ang paglalakbay, bawal ang pahayagan, magasin, aklat, at programa sa radyo. Ito ang tinagurian ni Winston Churchill na Iron Curtain o pampolitikang paghahati sa pagitan ng Soviet Bloc at taga-Kanluran. Lalo pang umigting ang hindi pagkakaunawaan dahil sa kawalan ng bukas na kalakalan ng mga bansang ito. Noong 1945, hiniling ni Stalin na magtayo ng base militar sa bahagi ng Black Sea at Aegean. Bahagi ito ng pagpapalawak ng Soviet Union. Bilang tugon, nagpalabas noong 1947 ng patakarang Truman Doctrine si Pangulong Harry S. Truman ng Estados Unidos.
Kompetisyon sa Kalawakan ng USSR at USA
Naunahan ng Soviet Union (USSR) ang United States (US) sa pagpapadala ng sasakyang pangkalawakan. Sinimulan ang paglipad ng Sputnik I noong Oktubre, 1957, ang Panahon ng Kalawakan (Space Age). Una ring nagpadala ng tao sa kalawakan ang USSR, si Yuri Gagarin na unang cosmonaut na lumigid sa mundo, sakay ng Vostok I noong 1961. Ngaunit nahigitan pa ng US ang USSR nang nakaikot sa mundo ng tatlong beses noong 1962 si John Glenn Jr. sa sasakyang Friendship 7. Sinundan pa ito ng matagumpay na misyon noong Hulyo 20, 1969 nang unang makatapak sa buwan ang mga Amerikanong Astronaut na sina Michael Collins, Neil Armstrong, at Edwin Aldrin. HIndi rin nangpahuli sa mga imbensyon ang US.
Nakagwa ito ng unang submarino na pinatatakbo ng puwersang nukleyar, ang USS Nautilus. HIndi lamang sa gamit pandigma ginagamit ng US ang lakas atomika kundi pati sa panahon ng kapayapaan. Ginagamit ito sa medisina, agrikultura, transportasyon, at komunikasyon. Noong ika-10 ng Hulyo, 1962, pinalipad sa kalawakan ang Telstar, isang pangkomunikasyong satellite. Nagulat ang mundo sa nagawang ito ng US. Sa pamamagitan nito, maaari nang makatanggap ng tawag sa telepono at makakita ng palabas sa telebisyon mula sa ibang bansa.
Mabuting Epekto ng Cold War
Ang United States at Soviet Union ang nagpasikat sa pagpapalaganap ng kanilang ideolohiya. Bukod sa larangan ng militar, tiniyak din ng US na maayos ang takbo ng ekonomiya ng pandaigdigang sistemang kapitalista. Binuo ang International Monetary Fund (IMF) upang ayusin ang daloy ng malayang kalakalan sa mundo. Kasabay ring inayos ang International Bank for Rehabilitation and Reconstruction ((IBRR) o World bank upang tumulong sa gawaing rehabilitasyon at rekonstruksyon. Samantala, pagkamatay ni Stalin ng USSR ay hiniling ni Khrushchev ang Peaceful Co-existence o Mapayapang Pakikipamuhay sa halip na makipaglaban pa sa digmaan. Isinulog ni Mihail Gorbachev ang glasnost o pagiging bukas ng pamunuan sa pamayanan at perestroika o pagbabago sa pangangasiwa sa ekonomiya. Nagkasundo sina Gorbachev ng Soviet Union at Ronald Reagan ng US na tapusin na ang Arms Race upang maituon ang badyet sa ekonomiya at pangangailangan ng nakararami. Maraming imbensyon ang naisagawa ng dalawang panig. Matagumpay ang pagpapalipad ng Sputnik I ng USSR at Vostok I, sakay si Yuri Gagarin, unang cosmonaut na lumigid sa mundo. Ang US naman ang nagpalipad ng Friendship 7, Apollo 11, at mga puwersang nukleyar na hindi lang ginamit sa digmaan kundi pati na sa medisina at komunikasyon.
Hindi Mabuting Epekto ng Cold War
Dahil sa Cold War, umigiting ang hindi pagkakaunawaang pampolitikal, pangmilitar, at kalakalan ng mga bansa. Bumaba ang moral ng mga manggagawa ng Soviet Union na nagdulot ng malaking suliraning pang-ekonomiya. Sa matinding sigalot dulot ng Cold War, iginigit ng dalawang puwersa ang kanilang pamamalakad kaya't nawalan ng tunay na pagkakaisa. Nagkaroon ng banta ng digmaan nang magkaroon ng mga samahang pansandatahan tulad ng North Atlantic Treaty Organization (NATO), WARSAW Treaty Organization o Warsaw Pact, at ikatlong pwersa o kilusang non-aligned.
Truman Doctrine at Marshall Plan
Ang Truman Doctrine at Marshall Plan ay dalawang mahalagang estratehiya ng Estados Unidos noong Cold War na may layuning pigilan ang paglaganap ng komunismo sa Europa. Narito ang isang malinaw na paghahambing:
Truman Doctrine (1947)
Layunin: Pigilan ang paglaganap ng komunismo sa pamamagitan ng military at economic aid sa mga bansang nanganganib sa impluwensiya ng Soviet Union.
Pangunahing Bansa:
- Greece – may communist insurgency
- Turkey – nasa ilalim ng presyur mula sa USSR
Katangian:
- Nagbigay ng $400 milyon na tulong
- Simula ng containment policy ng U.S.
- Ideolohikal na paninindigan laban sa totalitaryanismo
Epekto:
- Naglatag ng pundasyon para sa aktibong papel ng U.S. sa pandaigdigang politika
- Naging batayan ng mga susunod na hakbang tulad ng Marshall Plan at NATO
Marshall Plan (1948)
Layunin: Pagbangon ng ekonomiya ng Western Europe upang maiwasan ang pag-akit ng komunismo sa mga bansang naghihirap matapos ang World War II.
Pangunahing Bansa:
France, Germany, Italy, UK, Netherlands, at iba pang Western European countries
Katangian:
- Tinatawag ding European Recovery Program
- Nagbigay ng higit sa $13 bilyon na tulong
- Pinangunahan ni George C. Marshall, dating U.S. Secretary of State
Epekto:
- Mabilis na pagbangon ng ekonomiya ng Europa
- Pagpapalakas ng ugnayan ng U.S. sa Western Europe
- Pagpigil sa impluwensiya ng komunismo sa rehiyon
NATO at Warsaw Pact
Ang NATO at Warsaw Pact ay dalawang pangunahing alyansang militar na nabuo sa panahon ng Cold War, na nagsilbing simbolo ng paghahati ng mundo sa pagitan ng Kanluran (Western Bloc) at Silangan (Eastern Bloc).
NATO (North Atlantic Treaty Organization)
Itinatag: Abril 4, 1949
Layunin:
- Kolektibong depensa laban sa banta ng komunismo
- Protektahan ang mga bansang kasapi mula sa agresyon, lalo na mula sa Soviet Union
- Artikulo 5: Ang pag-atake sa isa ay itinuturing na pag-atake sa lahat
Mga Kasaping Bansa (orihinal):
U.S., UK, France, Canada, Italy, Belgium, Netherlands, Luxembourg, Norway, Denmark, Portugal, Iceland
Lumawak sa mga dating Warsaw Pact members pagkatapos ng Cold War
Headquarters: Brussels, Belgium
Warsaw Pact (Treaty of Friendship, Cooperation, and Mutual Assistance)
Itinatag: Mayo 14, 1955
Layunin:
- Tugon ng Soviet Union sa pagpasok ng West Germany sa NATO
- Kolektibong depensa ng mga bansang komunista sa ilalim ng impluwensiya ng USSR
- Ginamit ng USSR upang kontrolin ang mga satellite states nito
Mga Kasaping Bansa:
Soviet Union, East Germany, Poland, Czechoslovakia, Hungary, Romania, Bulgaria, Albania (umalis noong 1968)
Headquarters: Moscow, USSR 🔹 Natapos: 1991, kasabay ng pagbagsak ng komunismo sa Silangang Europa
Space Race
Ang Space Race sa panahon ng Cold War ay isang makasaysayang tunggalian sa pagitan ng United States at Soviet Union kung saan ang layunin ay makamit ang dominasyon sa kalawakan bilang simbolo ng teknolohikal at ideolohikal na kapangyarihan.
Ano ang Space Race?
Isang kompetisyon sa larangan ng space exploration mula late 1950s hanggang early 1970s, kung saan parehong bansa ay nagsikap na maipakita ang kanilang kakayahan sa agham, teknolohiya, at militar sa pamamagitan ng mga tagumpay sa kalawakan.
Layunin at Epekto
- Ideolohikal na tunggalian: Kapitalismo vs. Komunismo
- Pagpapakita ng lakas militar: Rocket technology = missile capability
- Inspirasyon sa agham at edukasyon: Nagbunsod ng interes sa STEM fields
- Pagpapalakas ng pambansang identidad: Tagumpay sa kalawakan bilang simbolo ng pambansang karangalan
Legacy ng Space Race
- Pagkakatatag ng NASA (1958)
- Pag-unlad ng satellite technology, GPS, at space science
- Paglipat mula sa kompetisyon tungo sa kooperasyon, gaya ng International Space Station
Cuban Missile Crisis
Ang Cuban Missile Crisis noong Oktubre 1962 ay isa sa pinaka-kritikal at delikadong sandali ng Cold War, kung saan halos humantong sa nuclear war ang tunggalian sa pagitan ng United States at Soviet Union.
Ano ang Cuban Missile Crisis?
Isang 13-araw na tensyon mula Oktubre 16–28, 1962, nang matuklasan ng U.S. sa pamamagitan ng U-2 spy planes na nagtatayo ang Soviet Union ng nuclear missile bases sa Cuba, na malapit sa teritoryo ng Amerika.
Mga Pangunahing Tauhan
- John F. Kennedy – Pangulo ng U.S., nagdeklara ng naval blockade sa Cuba
- Nikita Khrushchev – Lider ng Soviet Union, nagpadala ng missiles sa Cuba
- Fidel Castro – Lider ng Cuba, kaalyado ng USSR
Epekto at Kahalagahan
- Pag-iwas sa nuclear war: Itinuturing na tagumpay ng diplomasya
- Pag-alis ng missiles sa Cuba (publiko) at sa Turkey (lihim)
- Pagbuo ng “hotline” sa pagitan ng Washington at Moscow
- Pagbabago sa Cold War dynamics: Mas maingat na pakikitungo sa mga krisis
Kontekstong Ideolohikal
- Ang krisis ay bunga ng ideolohikal na tunggalian:
- Komunismo (USSR & Cuba) vs. Kapitalismo (U.S.)
- Pagpapakita ng lakas militar at estratehikong posisyon sa Western Hemisphere
TANDAAN!
- Ang Cold War ay labanan sa pagitan ng United States of America at ng Soviet Union. Ito ay hindi direktang giyerang pisikalan kundi paggamit ng impluwensya at teknolohiya
- Ang Truman Doctrine at Marshall Plan ay dalawang mahalagang estratehiya ng Estados Unidos noong Cold War na may layuning pigilan ang paglaganap ng komunismo sa Europa.
- Ang NATO at Warsaw Pact ay dalawang pangunahing alyansang militar na nabuo sa panahon ng Cold War, na nagsilbing simbolo ng paghahati ng mundo sa pagitan ng Kanluran (Western Bloc) at Silangan (Eastern Bloc).
- Ang Space Race sa panahon ng Cold War ay isang makasaysayang tunggalian sa pagitan ng United States at Soviet Union kung saan ang layunin ay makamit ang dominasyon sa kalawakan bilang simbolo ng teknolohikal at ideolohikal na kapangyarihan.
- Ang Cuban Missile Crisis noong Oktubre 1962 ay isa sa pinaka-kritikal at delikadong sandali ng Cold War, kung saan halos humantong sa nuclear war ang tunggalian sa pagitan ng United States at Soviet Union.
GAWAIN!
Panuto: Sagutin ang mga sumusunod na katanungan ayon sa impormasyon sa itaas at inyong pang-unawa.
1. Ano ang Cold War? Paano ito nakaapekto sa bansang sangkot at hindi sangkot?
2. Anu-ano ang mga ginamit ng Amerika upang masupil ang mga Ruso sa labanang ito?
3. Bakit sinasabing ang Cuban Missile Crisis ang pinadelikadong sandali ng Cold War?
4. Paano tinapatan ng mga Ruso ang mga hakbangin ng Amerika laban sa kanila?
5. Kung ikaw ay isang pinuno ng bansa na sangkot sa napipintong Cold War laban sa ibang bansa, paano mo ito pipigilan o wawakasan?
No comments:
Post a Comment