K TO 10 CURRICULUM: AP8-Q3-WEEK7: Ang Daigdig Matapos ang Cold War: Pagkakabuwag ng USSR

AP8-Q3-WEEK7: Ang Daigdig Matapos ang Cold War: Pagkakabuwag ng USSR 

PAMANTAYANG PANGNILALAMAN  

 Naipamamalas ang pag-unawa at pagpapahalaga sa mga pangyayari at isyung pampolitika sa daigdig na nagpapatatag sa diwa ng demokrasya ng mga mamamayan 

PAMANTAYAN SA PAGGANAP  

Nakalilikha ng adbokasiyang may kaugnayan sa mga isyu at hamong pampolitika at pansibiko na nagpapatatag sa diwa ng demokrasya 

LAYUNIN: Natataya ang kalagayan ng daigdig sa pagwawakas ng Cold War

PAKSA!

G. Ang Daigdig Matapos ang Cold War: Pagkakabuwag ng USSR 

Pagtatapos ng Cold War

Ang Cold War ay pormal na nagtapos noong 1991 kasunod ng pagbagsak ng Unyong Sobyet, na nagdulot ng malawakang pagbabago sa pandaigdigang kaayusan—mula sa ideolohiya, alyansa, ekonomiya, hanggang sa kapangyarihang pampolitika.

Ano ang Cold War?

Isang ideolohikal na tunggalian sa pagitan ng Estados Unidos (kapitalismo) at Unyong Sobyet (komunismo) mula 1947 hanggang 1991.

Hindi ito tuwirang digmaan, kundi serye ng proxy wars, arms race, space race, at diplomatikong tensyon.

Mga Pangunahing Dahilan ng Pagtatapos

1. Pagbagsak ng Berlin Wall (1989)

• Simbolo ng pagkakahiwalay ng Silangan at Kanlurang Europa.
• Nagbukas ng daan sa muling pagkakaisa ng Germany.

2. Reporma ni Mikhail Gorbachev

• Glasnost (pagbubukas) at Perestroika (reporma) ay nagbigay ng kalayaan sa media, ekonomiya, at politika.
• Nagdulot ng pag-aalsa sa mga Soviet republics.

3. Pagkakabuwag ng USSR (1991)

• Maraming republika ang humiwalay (Ukraine, Lithuania, Estonia, atbp).
• Si Gorbachev ay nagbitiw noong Disyembre 25, 1991.
• Ang Russia ang pumalit bilang pangunahing estado.

Epekto ng Pagtatapos ng Cold War

• Pagwawakas ng bipolar world: US ang natirang superpower.
• Pag-usbong ng globalisasyon: Kapitalismo at demokrasya ay lumaganap sa dating komunistang bansa.
• Pagbabago sa alyansa: Maraming dating Warsaw Pact nations ang sumali sa NATO.
• Pagkakaroon ng bagong mga bansa: 15 bagong bansa mula sa dating USSR.
• Pagkagulo sa ilang rehiyon: Digmaan sa Chechnya, Georgia, at iba pa.

Pagkabuwag ng USSR

Ang pagkakabuwag ng USSR noong 1991 ang nagmarka sa pagtatapos ng Cold War at nagsimula ng bagong pandaigdigang kaayusan kung saan nangingibabaw ang Estados Unidos bilang nag-iisang superpower. Ito ay nagdulot ng malawakang pagbabago sa politika, ekonomiya, at ideolohiya sa buong mundo.

Paano Nabuwag ang USSR?

1. Ekonomikong Pagkahina: Hindi nakasabay ang ekonomiya ng USSR sa modernisasyon ng Kanluran. Ang sobrang gastos sa armas, digmaan sa Afghanistan, at hindi epektibong central planning ay nagdulot ng krisis.

2. Reporma ni Mikhail Gorbachev:

• Glasnost (pagbubukas) – Kalayaan sa pamamahayag at opinyon.
• Perestroika (restructuring) – Reporma sa ekonomiya at pamahalaan.

3. Pag-aalsa sa mga Republika: Maraming Soviet republics tulad ng Ukraine, Lithuania, at Estonia ang nagdeklara ng kalayaan.

4. Pagbagsak ng Berlin Wall (1989): Simbolo ng pagbagsak ng komunismo sa Europa.

5. Disyembre 25, 1991: Pormal na nagbitiw si Gorbachev; tuluyang nabuwag ang USSR.

Epekto sa Daigdig

1. Pagwawakas ng Cold War

• Nawala ang bipolar na tunggalian sa pagitan ng US at USSR.
• Lumaganap ang demokrasya at kapitalismo sa dating komunistang bansa.

2. Pag-usbong ng US bilang hegemon

• Naging pangunahing tagapagtulak ng globalisasyon, teknolohiya, at liberal na ekonomiya.

3. Pagbabago sa Europa

• Nabuo ang European Union bilang mas pinagsama-samang ekonomiya.
• Maraming dating Warsaw Pact nations ang sumali sa NATO.

4. Pagkakaroon ng bagong mga bansa

• 15 bagong bansa ang lumitaw mula sa dating USSR, kabilang ang Russia, Ukraine, Kazakhstan, at iba pa.

5. Pagkagulo sa ilang rehiyon

• Nagkaroon ng mga digmaan sa Chechnya, Georgia, at iba pang lugar dahil sa etniko at teritoryal na alitan.

Bagong Mukha ng Pandaigdigang Kaayusan

• Ang pagtatapos ng Cold War ay hindi nangangahulugang pagtatapos ng lahat ng tensiyon. Sa halip, ito ang simula ng mga bagong isyu:
• Pag-angat ng mga Rehiyonal na Konflikto: Sa kawalan ng “balanse ng takot,” lumitaw ang mga alitan sa Gitnang Silangan, Balkans, at Africa.
• Pag-usbong ng mga Bagong Estado: Maraming bagong bansang dating nasa ilalim ng USSR ang nakaranas ng kaguluhan sa transisyon mula komunismo patungong demokrasya.
• Pagbabago sa Estratehiyang Militar: Nabawasan ang banta ng nuklear na digmaan, ngunit lumitaw naman ang mga banta tulad ng terorismo, cyberwarfare, at regional proxy wars.
• Paglakas ng Globalisasyon: Mas lumawak ang ugnayan ng mga bansa sa kalakalan, teknolohiya, at kultura—isang epekto ng pamamayani ng ideolohiya ng Kanluran matapos ang Cold War.

TANDAAN!

- Ang Cold War ay pormal na nagtapos noong 1991 kasunod ng pagbagsak ng Unyong Sobyet, na nagdulot ng malawakang pagbabago sa pandaigdigang kaayusan—mula sa ideolohiya, alyansa, ekonomiya, hanggang sa kapangyarihang pampolitika.

- Ang pagkakabuwag ng USSR noong 1991 ang nagmarka sa pagtatapos ng Cold War at nagsimula ng bagong pandaigdigang kaayusan kung saan nangingibabaw ang Estados Unidos bilang nag-iisang superpower. Ito ay nagdulot ng malawakang pagbabago sa politika, ekonomiya, at ideolohiya sa buong mundo.

GAWAIN!

Panuto: Sagutin ang mga sumusunod na katanungan at isulat sa notebook ang inyong sagot. Ikomento naman sa comment section ang inyong natutunan sa aralin.

1. Ano ang Cold War at Paano ito nakaapekto sa Mundo?

2. Paano nabuwag ang cold war?

3. Anu-ano ang naging resulta ng pagkabuwag ng cold war?

4. Sinu-sino ang nakinabang sa pagkabuwag ng cold war?

5. Bilang mag-aaral, anong adbokasiya ang iyong isusulong upang maipanatili ang kaayusan ng mundo?

Reference:

DIGNIDAD: FOURTH GRADING

https://ourhappyschool.com/Ang_Daigdig_Matapos_ang_Cold_War_Pagkakabuwag_ng_USSR

K TO 10 CURRICULUM: AP8-Q3-WEEK6: Ang Asya at Africa sa Panahon ng Cold War

 AP8-Q3-WEEK6: Ang Asya at Africa sa Panahon ng Cold War  

PAMANTAYANG PANGNILALAMAN  

 Naipamamalas ang pag-unawa at pagpapahalaga sa mga pangyayari at isyung pampolitika sa daigdig na nagpapatatag sa diwa ng demokrasya ng mga mamamayan 

PAMANTAYAN SA PAGGANAP  

Nakalilikha ng adbokasiyang may kaugnayan sa mga isyu at hamong pampolitika at pansibiko na nagpapatatag sa diwa ng demokrasya 

LAYUNIN: Nasusuri ang epekto ng Cold War sa Asya at Africa 

PAKSA!

F. Ang Asya at Africa sa Panahon ng Cold War 

1. Paglaya ng mga Bansa at Neokolonyalismo 

2. Non-Aligned Nations 

3. Digmaang Korea at Vietnam 

4. Russo-Afghan War

1. Paglaya ng mga Bansa at Neokolonyalismo 

Ang paglaya ng Asya at Africa sa panahon ng Cold War ay bunga ng malawakang kilusang nasyonalista, pagbagsak ng kolonyalismo, at impluwensya ng tunggalian sa pagitan ng Estados Unidos at Unyong Sobyet. Maraming bansa ang nagdeklara ng kalayaan, ngunit hinarap din nila ang hamon ng neokolonyalismo at ideolohikal na presyur mula sa dalawang superpower.

Konteksto ng Cold War at Dekolonisasyon

• Pagkatapos ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig, humina ang kapangyarihan ng mga bansang kolonyal tulad ng Britain, France, at Netherlands.
• Nagsimula ang Cold War sa pagitan ng US (kapitalismo) at USSR (komunismo), na parehong naghangad ng impluwensya sa mga bagong kalayaang bansa sa Asya at Africa.
• Dekolonisasyon ang naging pangunahing tema: maraming bansa ang lumaya mula sa pananakop, ngunit naging larangan ng ideolohikal na tunggalian.

Paglaya ng mga Bansa sa Asya

• India – Lumaya mula sa Britain noong 1947 sa pamumuno ni Mahatma Gandhi.
• Indonesia – Nagdeklara ng kalayaan mula sa Netherlands noong 1945; kinilala noong 1949.
• Vietnam – Lumaban sa France (First Indochina War) at nahati sa North (komunista) at South (pro-US), na humantong sa Vietnam War.
• Pilipinas – Nakamit ang kalayaan mula sa US noong Hulyo 4, 1946.
• Malaysia, Pakistan, Sri Lanka, at iba pa – Lumaya rin sa panahong ito, karamihan sa pamamagitan ng mapayapang negosasyon.

Paglaya ng mga Bansa sa Africa

• Ghana – Unang bansang Aprikano sa sub-Saharan na lumaya (mula sa Britain, 1957) sa pamumuno ni Kwame Nkrumah.
• Algeria – Lumaya mula sa France noong 1962 matapos ang madugong digmaan.
• Kenya, Nigeria, Congo, Tanzania, Angola, Mozambique – Lumaya sa pagitan ng 1950s–1970s, ilan sa pamamagitan ng armadong pakikibaka.
• Apartheid South Africa – Nanatiling kontrolado ng puting minorya hanggang 1994, ngunit naging sentro rin ng Cold War proxy conflicts.

Neokolonyalismo at Non-Aligned Movement

Neokolonyalismo – Bagaman malaya na sa pulitika, maraming bansa ang nanatiling kontrolado sa ekonomiya ng mga dating mananakop o superpower.

2. Non-Aligned Nations 

Non-Aligned Movement (NAM) – Itinatag nina Tito (Yugoslavia), Nehru (India), Nasser (Egypt), at Sukarno (Indonesia) upang manatiling neutral sa Cold War.

Epekto ng Cold War sa Paglaya

Suporta sa mga rebelde o pamahalaan – Ang US at USSR ay parehong nagbigay ng armas, pondo, at suporta sa mga kaalyado nilang bansa o kilusan.

Mga proxy war – Tulad ng sa Korea, Vietnam, at Afghanistan, kung saan ang mga lokal na digmaan ay naging bahagi ng mas malawak na Cold War.

Neokolonyalismo

Ang Neokolonyalismo ay tumutukoy sa patuloy na impluwensyang pang-ekonomiya at panlipunan ng mga mananakop sa mga bansang dati na nilang kolonya, bagama't wala silang tuwirang kontrol sa militar o politikal sa mga ito.

Ang Paraan ng Neokolonyalismo

Pagkatapos ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig, lumitaw ang makabagong uri ng pananakop upang mapanatili ang kanilang kapangyarihan, ang neokolonyalismo at interbensyon. Itinuturing ang neokolonyalismo na bago at ibang uri ng pananamantala sa mahirap na bansa. Ayon sa mga agham-politika, ito ang pananatili ng kontrol ng isang dating kolonyalista sa dati nitong kolonya. Malumanay at patago ang pamamaraang ito. Layunin nitong patatagin ang pamumuhunan ng mga kolonyalistang bansa, pigilan ang pagkamit ng tunay na kalayaan, at kunin ang mas malaking kita sa negosyo. Sa kabuuan, pina-igting nito ang imperyalismo sa ekonomiya, politika, militar, at ideolohiyang mga aspekto. Isa sa maituturing na pinakamahalagang sangkap ng sistemang neokolonyalismo ay ang pagkakaroon nito sa makabagong pamamaraan sa pamumuhunang industriyal at pinansiyal. Kabilang dito ang pagbuo ng iba't ibang uring kompanya; pandaigdigan at pampribadong pondo; pagkakaroon ng mga korporasyon at konsoryum (samahan ng mga namumuhunan), pagsisiguro ng pamumuhunan, at pagpapautang ng malaking halaga na makakatulong hindi lamang sa nangangailangan kundi magbibigay rin ng sapat na tubo sa magpapahiram. Ang mga imperyalista ay nakatuon sa kita ng kapital na kanilang inilagay sa mga negosyo ng papaunlad na mga bansa. Ang mga kumpanya ng langis ang kadalasang kumikita ng malaki lalo na sa kanlurang Asya, Venezuela, Cambodia, Argentina, Brazil, Bolivia, at Africa. Isa pang pamaraan ay ang pagluluwas ng puhunan sa pamamagitan ng paggawa ng mga internal at pribadong kumpanya upang makagawa ng konsoryum at makakuha ng mas magandang kundisyon sa negosyo sa papaunlad na mga bansa. Halimbawa nito ay ang Atlantic Community Development Group for Latin America (ADELA) na itinayo ng 120 pribadong kumpanya at mga bangko ng kanlurang Europe, pondo sa mga bansang Brazil, Ecuador, Nicaragua, at Chile.

Ang neokolonyalismo ay isang uri ng suliraning pampolitika at pang-ekonomiya na ang lahat ng estado, mayaman at mahirap, ay maaaring masangkot.

Mga Pamamaraan at Uri ng Neokolonyalismo

Ang mga pamamaraang ginamit na neokolonyalismo upang makuha ang kanilang gusto sa malalayang bansa ay kinabibilangan ng mga uring pang-ekonomiya at pangkultura. May mga pagkakataong ginamit din ang militar at ang mga pailalim na gawain ng mga institusyong pang-espiya.

1. Pang-ekonomiya - Naisasagawa ang neokolonyalismo sa pamamagitan ng pakunwaring tulong sa pagpapaunlad ng kalagayang pangkabuhayan ng isang bansa, ngunit sa katotohanan ay nakatali na ang bansang tinutulungan sa patakaran at motibo ng bansang tumutulong.

2. Pangkultura - Nababago ng neokolonyalismo ang pananaw ng tinutulungang bansa sa mga bagay na likas na angkin nito. Bunga ng kulturang dala ng dayuhang tumutulong o bansang dayuhan, nababago ang pinahahalagahan ng mga mamamayan na tinutulungang bansa sa pananamit, babasahin, at maging sa pag-uugaliu. Halimbawa, itinuro ang kabihasnan, kasaysayan at wika ng mga Amerikano kaya naapektuhan ang sariling kalinangan pati na ang paggamit ng sariling wika. Ilan lamang ito sa naging dahilan ng pagtataglay ng mga Pilipino ng kaisipang kolonyal na pumupuri at dumadakila sa anumang bagay na gawa sa sariling bayan. Bahagi rin ng neokolonyalistang kultural ang pagpasok ng iba't ibang pagkaing Amerikano na ngayo'y palasak na sa Parmesan Pilipino - hotdog, hamburger, at mansanas na ipinagpalit na sa katutubong mga pagkaing tulad ng kalamay, puto, latik, ginatan, bibingka, at marami pang iba. Maging ang pananaw ng mga Pilipino sa buhay ay nabahiran na rin ng imperyalismo. Naghangad ang mga Pilipino ng mga materyal na bagay na naging batayan ng katayuan sa lipunan. Sa pananaw ng mga katutubong pinuno sa politika at ekonomiya, nakaugnay ang pambansa o pansariling interes sa interes ng mga neokolonyalismo. Dahil dito, madaling naimpluwensiyahan huli ang una upang gawin ang nais  nila.

3. Dayuhang Tulong o Foerign Aid - Isa pang instrumento ng neokolonyalismo ang nakapaloob sa dayuhang tulong o foreign aid na maaaring pang-ekonomiya, pangkultura o pangmilitar. Sa una'y maiisip na walang kundisyon ang pagtulong tulad ng pamimigay ng gatas sa mga bata o pamamahagi ngmga aklat. Ngunit kung titingnang mabuti, may kapalit ang libreng pagtulong. Nagbebenta ang bansang tumulong ng mga imported na produkto sa mga bansang tinulungan kaya nga't bumabalik rin sa kanila ang malaking tubo ng kanyang puhunan.

4. Dayuhang Pautang o Foreign Debt - Anumang pautang na ibigay ng International Monetary Fund (IMF/World Bank) ay laging may kaakibat na kundisyon. Kabilang ditoo ang pagbubukas ng bansang pinauutang sa dayuhang pamumuhunan at kalakalan, pagpapababa ng halaga ng salapi at pagsasaayos ng sistema sa pagbubuwis. Kung hindi susundin ang mga kundisyon, hindi makakautang mga umuutang na bansa. Dahil dito, hindi rin makaahon sa utang ang mahihirap na bansa, Debt Trap ang tinatawag dito.

5. Lihim na Pagkilos (Covert Operation) - Kung hindi mapasunod nang mapayapa, gumagawa ng paraan ang mga neokolonyalista upang guluhin ang isang pamahalaan o ibagsak ito ng tuluyan.

Epekto ng Neokolonyalismo

Maraming epekto ang neokolonyalismo sa mga bansang sinakop at pinagsamantalahan nito.

1. Over Dependence o Labis na Pagdepende sa iba - Malinaw na umaasa nang labis ang mga tao sa mayayamang bansa lalong lao na sa may kaugnayan sa United States.

2. Loss of Pride o Kawalan ng karangalan -  Sanhi ng impluwensya ng mga dayuhan, nabubuo sa isipan ng mga tao na lahat ng galing sa kanluran ay mabuti at magaling, na isang dahilan kung bakit ang tao ay nawalan ng interes sa sariling kultura at mga produkto.

3. Continued Enslavement o Patuloy na Pang-aalipin - Totoo ngang ang umuunlad na bansa ay malaya sa prinsipyo, ngunit sa tunay na kahulugan ng salitang kalayaan,, ang maliliit na bansa ay patuloy npa ring nakatali sa malakolonyal at makakapitalistang interes ng kanluran. Ang lahat ng aspeto ng kabuhayan ay kontrolado pa rin ng kanluran.

3. Digmaang Korea at Vietnam 

Ang Digmaang Korea (1950–1953) at Digmaang Vietnam (1955–1975) ay mga proxy war sa panahon ng Cold War kung saan nagtagisan ang ideolohiya ng kapitalismo (US) at komunismo (USSR at China). Parehong digmaan ay nag-ugat sa paghahati ng bansa at nagdulot ng matinding pinsala sa ekonomiya, lipunan, at politika ng rehiyon.

Digmaang Korea (1950–1953)

• Sanhi: Pagkakahati ng Korea sa 38th parallel matapos ang WWII—Hilagang Korea (komunista, suportado ng USSR at China) vs Timog Korea (demokratiko, suportado ng US).
• Pagputok ng digmaan: Nilusob ng Hilagang Korea ang Timog Korea noong Hunyo 25, 1950.
• Paglahok ng UN: Pinangunahan ng US ang pwersa ng United Nations upang tulungan ang Timog Korea.
• Paglahok ng China: Nang lumapit ang UN sa hangganan ng China, sumali ang China upang tulungan ang Hilaga.
• Resulta: Nagwakas sa isang armistice noong Hulyo 27, 1953. Walang pormal na kasunduan ng kapayapaan. Nanatiling hati ang Korea sa 38th parallel

Digmaang Vietnam (1955–1975)

• Sanhi: Pagkakahati ng Vietnam sa Geneva Conference (1954)—Hilagang Vietnam (komunista, suportado ng USSR at China) vs Timog Vietnam (suportado ng US).
• Paglahok ng US: Lumawak ang interbensyon ng US upang pigilan ang paglaganap ng komunismo sa Southeast Asia (Domino Theory).
• Taktika: Gerilya warfare ng Viet Cong, aerial bombings ng US, at propaganda sa media.
• Pagbagsak ng Saigon: Noong Abril 30, 1975, bumagsak ang Timog Vietnam; nagwagi ang Hilaga at napag-isa ang bansa sa ilalim ng komunismo
• Epekto: Mahigit 3 milyong namatay, pinsala sa ekonomiya, trauma sa mga beterano, at pag-aalinlangan sa US foreign policy.

4. Russo-Afghan War

Ang Russo-Afghan War (1979–1989) ay isang mahalagang proxy war sa panahon ng Cold War kung saan sinakop ng Soviet Union ang Afghanistan upang suportahan ang komunista nitong pamahalaan, ngunit naharap sa matinding paglaban mula sa mga Mujahideen na sinuportahan ng Estados Unidos, Pakistan, at iba pang bansa.

Buod ng Digmaan!

Petsa: Disyembre 24, 1979 – Pebrero 15, 1989

Lugar: Afghanistan

Mga Panig: 

• Soviet Union at Afghan communist government 
• Mujahideen (Afghan rebelde), suportado ng US, Pakistan, China, Saudi Arabia, at iba pa

Sanhi: Nais ng USSR na protektahan ang pamahalaang komunista ng Afghanistan laban sa mga rebeldeng Islamista at nasyonalista. Nagpadala sila ng tropa matapos ang isang coup at pagpatay sa Afghan president

Mga Pangyayari!

• Paglusob ng USSR: Nagpadala ng 100,000 sundalo; sinakop ang Kabul at iba pang lungsod.
• Paglaban ng Mujahideen: Gumamit ng gerilya tactics sa kabundukan; sinusuportahan ng CIA sa ilalim ng Operation Cyclone.
• Paglala ng digmaan: Naging madugo at matagal; halos 1 milyong Afghan ang namatay, milyon-milyon ang naging refugee.
• Pag-alis ng USSR: Dahil sa matinding gastos, kawalan ng tagumpay, at pandaigdigang presyur, umatras ang USSR noong 1989.

Epekto sa Cold War

• Pagpapahina sa USSR: Malaking gastos sa ekonomiya at moral; isa sa mga dahilan ng pagbagsak ng Soviet Union noong 1991.
• Pag-usbong ng mga extremist: Ang mga dating Mujahideen ay naging bahagi ng mga grupong tulad ng Taliban at Al-Qaeda.
• Pagbabago sa US foreign policy: Nagpatuloy ang US sa paggamit ng proxy wars at covert operations sa iba’t ibang bahagi ng mundo.

TANDAAN!

• Ang paglaya ng Asya at Africa sa panahon ng Cold War ay bunga ng malawakang kilusang nasyonalista, pagbagsak ng kolonyalismo, at impluwensya ng tunggalian sa pagitan ng Estados Unidos at Unyong Sobyet. Maraming bansa ang nagdeklara ng kalayaan, ngunit hinarap din nila ang hamon ng neokolonyalismo at ideolohikal na presyur mula sa dalawang superpower.
• Non-Aligned Movement (NAM) – Itinatag nina Tito (Yugoslavia), Nehru (India), Nasser (Egypt), at Sukarno (Indonesia) upang manatiling neutral sa Cold War.
• Ang Neokolonyalismo ay tumutukoy sa patuloy na impluwensyang pang-ekonomiya at panlipunan ng mga mananakop sa mga bansang dati na nilang kolonya, bagama't wala silang tuwirang kontrol sa militar o politikal sa mga ito.
• Ang Digmaang Korea (1950–1953) at Digmaang Vietnam (1955–1975) ay mga proxy war sa panahon ng Cold War kung saan nagtagisan ang ideolohiya ng kapitalismo (US) at komunismo (USSR at China). Parehong digmaan ay nag-ugat sa paghahati ng bansa at nagdulot ng matinding pinsala sa ekonomiya, lipunan, at politika ng rehiyon.
• Ang Russo-Afghan War (1979–1989) ay isang mahalagang proxy war sa panahon ng Cold War kung saan sinakop ng Soviet Union ang Afghanistan upang suportahan ang komunista nitong pamahalaan, ngunit naharap sa matinding paglaban mula sa mga Mujahideen na sinuportahan ng Estados Unidos, Pakistan, at iba pang bansa.

GAWAIN!

PANUTO: Sagutin ang mga sumusunod na katanungan at isulat ito sa inyong notebook. Ikomento sa comment section ang inyong natutunan sa aralin. 

1. Anu-anong mga pangyayari ang nagtulak sa paglaya ng mga bansa sa Asya at Africa?

2. Anu-ano ang mga bansang kabilang a Non-Alighned Nations?

3. Ano ang neokolonyalismo? Anu-ano ang mga mukha nito at paano itong naging kasangkapan ng mga mananakop upang panatilihin ang kanilang kapangyarihan?

4. Ano ang nasa likod ng digmaang Korea at Vietnam? Ipaliwanag ng iyong sagot.

5. Ano naman ang kinalaman ng Soviet Union at Amerika sa Ruso-Afghan War?

6. Naniniwala kaba na ang Pilipinas ay kontrolado pa rin ng Amerika sa larangan ng ekonomiya, pulitika, at polisiya? Ipaliwanag ng iyong sagot.

Reference:

Halaw sa: AP II EASE Module p. 20 p. 5,9,10,13,14. Basahiin di  ang kasaysayan ng Daigdig, Vivar et al, pp. 281-284 at Kasaysayan ng Daigdig Grace Estela C. Mateo, pp.358-361.

K TO 10 CURRICULUM: AP8-Q3-WEEK5: Ang Cold War sa Europa at America

 AP8-Q3-WEEK5: Ang Cold War sa Europa at America  

PAMANTAYANG PANGNILALAMAN  

 Naipamamalas ang pag-unawa at pagpapahalaga sa mga pangyayari at isyung pampolitika sa daigdig na nagpapatatag sa diwa ng demokrasya ng mga mamamayan 

PAMANTAYAN SA PAGGANAP  

Nakalilikha ng adbokasiyang may kaugnayan sa mga isyu at hamong pampolitika at pansibiko na nagpapatatag sa diwa ng demokrasya 

LAYUNIN: Naipaliliwanag ang mga pangyayaring nagbigay daan sa Cold War at ang mga tunggaliang dulot nito

PAKSA!

E. Ang Cold War sa Europa at America 

1. Truman Doctrine at Marshall Plan 

2. NATO at Warsaw Pact 

3. Space Race 

4. Cuban Missile Crisis 

Ang Pananaw sa Cold War

Ang United States at Soviet Union ay naging makapangyarihang bansa matapos ang Ikalawang Digmaang Pandaigdig. Hindi naging mabuti ang ugnayan ng mga bansang ito na kapwa tinatawag na superpower. Nauwi ito sa Cold War na bunga ng matinding kompetensya ng mga bansa nong 1940 hanggang 1990. Hindi lamang tunggalian sa kapangyarihan kundi pati na sa ideolohiya ang dahilan nito. Ang United States ang nagtaguyod ng demokrasya at kapitalismo samantalang ang Soviet Union ay kumakatawan sa sosyalismo at komunismo. Malaki ang naging papel ng Estados Unidos bilang pinakamakapangyarihang kapitalista sa pagsasaayos ng daigdig matapos ang Ikalawang Digmaang Pandaigdig. Upang mapigil nito ang paglaganap ng sosyalismo at komunismo ng USSR, gumawa ito ng iba-ibang hakbang. Sa pamamagitan ng MArshall Plan, tiniyak ng US ang pagbangon ng kanlurang Europe bilang kapanalig sa kanluran. Sa silangan, tiniyak din nito ang pagbangon ng Japan sa pamamahala ni Heneral Douglas MacArthur.

Mga tunay at Sanhi

Ang United States at Soviet Union ay dating magkakampi at kasama sa mga bansang nagtatag ng "Nagkakaisang mga Bansa." Dumating ang pagkakataong sila'y nagkaroon ng Cold Ward o hindi tuwirang labanan. May mga pangyayaring namagitan sa kanila at lumikha ng tensyon dahil sa pagkakaiba ng ideolohiyang kanilang pinaniniwalaan. Ang United States ang pangunahing bansang demokratiko, samantalang komunista naman ang Soviet Union. Ang kanilang sistemang politikal ay nakaapekto sa maraming bansa. Upang mapanatili ng Soviet Union ang kapangyarihan sa Silangang Europe, pinutol nito ang pakikipag-ugnayan sa mga kanluraning bansa.

Naputol ang kalakalan, limitado ang paglalakbay, bawal ang pahayagan, magasin, aklat, at programa sa radyo. Ito ang tinagurian ni Winston Churchill na Iron Curtain o pampolitikang paghahati sa pagitan ng Soviet Bloc at taga-Kanluran. Lalo pang umigting ang hindi pagkakaunawaan dahil sa kawalan ng bukas na kalakalan ng mga bansang ito. Noong 1945, hiniling ni Stalin na magtayo ng base militar sa bahagi ng Black Sea at Aegean. Bahagi ito ng pagpapalawak ng Soviet Union. Bilang tugon, nagpalabas noong 1947 ng patakarang Truman Doctrine si Pangulong Harry S. Truman ng Estados Unidos.

Kompetisyon sa Kalawakan ng USSR at USA

Naunahan ng Soviet Union (USSR) ang United States (US) sa pagpapadala ng sasakyang pangkalawakan. Sinimulan ang paglipad ng Sputnik I noong Oktubre, 1957, ang Panahon ng Kalawakan (Space Age). Una ring nagpadala ng tao sa kalawakan ang USSR, si Yuri Gagarin na unang cosmonaut na lumigid sa mundo, sakay ng Vostok I noong 1961. Ngaunit nahigitan pa ng US ang USSR nang nakaikot sa mundo ng tatlong beses noong 1962 si John Glenn Jr. sa sasakyang Friendship 7. Sinundan pa ito ng matagumpay na misyon noong Hulyo 20, 1969 nang unang makatapak sa buwan ang mga Amerikanong Astronaut na sina Michael Collins, Neil Armstrong, at Edwin Aldrin. HIndi rin nangpahuli sa mga imbensyon ang US.

Nakagwa ito ng unang submarino na pinatatakbo ng puwersang nukleyar, ang USS Nautilus. HIndi lamang sa gamit pandigma ginagamit ng US ang lakas atomika kundi pati sa panahon ng kapayapaan. Ginagamit ito sa medisina, agrikultura, transportasyon, at komunikasyon. Noong ika-10 ng Hulyo, 1962, pinalipad sa kalawakan ang Telstar, isang pangkomunikasyong satellite. Nagulat ang mundo sa nagawang ito ng US. Sa pamamagitan nito, maaari nang makatanggap ng tawag sa telepono at makakita ng palabas sa telebisyon mula sa ibang bansa.

Mabuting Epekto ng Cold War

Ang United States at Soviet Union ang nagpasikat sa pagpapalaganap ng kanilang ideolohiya. Bukod sa larangan ng militar, tiniyak din ng US na maayos ang takbo ng ekonomiya ng pandaigdigang sistemang kapitalista. Binuo ang International Monetary Fund (IMF) upang ayusin ang daloy ng malayang kalakalan sa mundo. Kasabay ring inayos ang International Bank for Rehabilitation and Reconstruction ((IBRR) o World bank upang tumulong sa gawaing rehabilitasyon at rekonstruksyon. Samantala, pagkamatay ni Stalin ng USSR ay hiniling ni Khrushchev ang Peaceful Co-existence o Mapayapang Pakikipamuhay sa halip na makipaglaban pa sa digmaan. Isinulog ni Mihail Gorbachev ang glasnost o pagiging bukas ng pamunuan sa pamayanan at perestroika o pagbabago sa pangangasiwa sa ekonomiya. Nagkasundo sina Gorbachev ng Soviet Union at Ronald Reagan ng US na tapusin na ang Arms Race upang maituon ang badyet sa ekonomiya at pangangailangan ng nakararami. Maraming imbensyon ang naisagawa ng dalawang panig. Matagumpay ang pagpapalipad ng Sputnik I ng USSR at Vostok I, sakay si Yuri Gagarin, unang cosmonaut na lumigid sa mundo. Ang US naman ang nagpalipad ng Friendship 7, Apollo 11, at mga puwersang nukleyar na hindi lang ginamit sa digmaan kundi pati na sa medisina at komunikasyon.

Hindi Mabuting Epekto ng Cold War

Dahil sa Cold War, umigiting ang hindi pagkakaunawaang pampolitikal, pangmilitar, at kalakalan ng mga bansa. Bumaba ang moral ng mga manggagawa ng Soviet Union na nagdulot ng malaking suliraning pang-ekonomiya. Sa matinding sigalot dulot ng Cold War, iginigit ng dalawang puwersa ang kanilang pamamalakad kaya't nawalan ng tunay na pagkakaisa. Nagkaroon ng banta ng digmaan nang magkaroon ng mga samahang pansandatahan tulad ng North Atlantic Treaty Organization (NATO), WARSAW Treaty Organization o Warsaw Pact, at ikatlong pwersa o kilusang non-aligned.

Truman Doctrine at Marshall Plan 

Ang Truman Doctrine at Marshall Plan ay dalawang mahalagang estratehiya ng Estados Unidos noong Cold War na may layuning pigilan ang paglaganap ng komunismo sa Europa. Narito ang isang malinaw na paghahambing:

Truman Doctrine (1947)

Layunin: Pigilan ang paglaganap ng komunismo sa pamamagitan ng military at economic aid sa mga bansang nanganganib sa impluwensiya ng Soviet Union.

Pangunahing Bansa:

• Greece – may communist insurgency
• Turkey – nasa ilalim ng presyur mula sa USSR

Katangian:

• Nagbigay ng $400 milyon na tulong
• Simula ng containment policy ng U.S.
• Ideolohikal na paninindigan laban sa totalitaryanismo

Epekto:

• Naglatag ng pundasyon para sa aktibong papel ng U.S. sa pandaigdigang politika
• Naging batayan ng mga susunod na hakbang tulad ng Marshall Plan at NATO

Marshall Plan (1948)

Layunin: Pagbangon ng ekonomiya ng Western Europe upang maiwasan ang pag-akit ng komunismo sa mga bansang naghihirap matapos ang World War II.

Pangunahing Bansa:

France, Germany, Italy, UK, Netherlands, at iba pang Western European countries

Katangian:

• Tinatawag ding European Recovery Program
• Nagbigay ng higit sa $13 bilyon na tulong
• Pinangunahan ni George C. Marshall, dating U.S. Secretary of State

Epekto:

• Mabilis na pagbangon ng ekonomiya ng Europa
• Pagpapalakas ng ugnayan ng U.S. sa Western Europe
• Pagpigil sa impluwensiya ng komunismo sa rehiyon

NATO at Warsaw Pact 

Ang NATO at Warsaw Pact ay dalawang pangunahing alyansang militar na nabuo sa panahon ng Cold War, na nagsilbing simbolo ng paghahati ng mundo sa pagitan ng Kanluran (Western Bloc) at Silangan (Eastern Bloc).

NATO (North Atlantic Treaty Organization)

Itinatag: Abril 4, 1949

Layunin:

• Kolektibong depensa laban sa banta ng komunismo
• Protektahan ang mga bansang kasapi mula sa agresyon, lalo na mula sa Soviet Union
• Artikulo 5: Ang pag-atake sa isa ay itinuturing na pag-atake sa lahat

Mga Kasaping Bansa (orihinal):

U.S., UK, France, Canada, Italy, Belgium, Netherlands, Luxembourg, Norway, Denmark, Portugal, Iceland

Lumawak sa mga dating Warsaw Pact members pagkatapos ng Cold War

Headquarters: Brussels, Belgium

Warsaw Pact (Treaty of Friendship, Cooperation, and Mutual Assistance)

Itinatag: Mayo 14, 1955

Layunin:

• Tugon ng Soviet Union sa pagpasok ng West Germany sa NATO
• Kolektibong depensa ng mga bansang komunista sa ilalim ng impluwensiya ng USSR
• Ginamit ng USSR upang kontrolin ang mga satellite states nito

Mga Kasaping Bansa:

Soviet Union, East Germany, Poland, Czechoslovakia, Hungary, Romania, Bulgaria, Albania (umalis noong 1968)

Headquarters: Moscow, USSR 🔹 Natapos: 1991, kasabay ng pagbagsak ng komunismo sa Silangang Europa

Space Race 

Ang Space Race sa panahon ng Cold War ay isang makasaysayang tunggalian sa pagitan ng United States at Soviet Union kung saan ang layunin ay makamit ang dominasyon sa kalawakan bilang simbolo ng teknolohikal at ideolohikal na kapangyarihan.

Ano ang Space Race?

Isang kompetisyon sa larangan ng space exploration mula late 1950s hanggang early 1970s, kung saan parehong bansa ay nagsikap na maipakita ang kanilang kakayahan sa agham, teknolohiya, at militar sa pamamagitan ng mga tagumpay sa kalawakan.

Layunin at Epekto

• Ideolohikal na tunggalian: Kapitalismo vs. Komunismo
• Pagpapakita ng lakas militar: Rocket technology = missile capability
• Inspirasyon sa agham at edukasyon: Nagbunsod ng interes sa STEM fields
• Pagpapalakas ng pambansang identidad: Tagumpay sa kalawakan bilang simbolo ng pambansang karangalan

Legacy ng Space Race

• Pagkakatatag ng NASA (1958)
• Pag-unlad ng satellite technology, GPS, at space science
• Paglipat mula sa kompetisyon tungo sa kooperasyon, gaya ng International Space Station

Cuban Missile Crisis 

Ang Cuban Missile Crisis noong Oktubre 1962 ay isa sa pinaka-kritikal at delikadong sandali ng Cold War, kung saan halos humantong sa nuclear war ang tunggalian sa pagitan ng United States at Soviet Union.

Ano ang Cuban Missile Crisis?

Isang 13-araw na tensyon mula Oktubre 16–28, 1962, nang matuklasan ng U.S. sa pamamagitan ng U-2 spy planes na nagtatayo ang Soviet Union ng nuclear missile bases sa Cuba, na malapit sa teritoryo ng Amerika.

Mga Pangunahing Tauhan

• John F. Kennedy – Pangulo ng U.S., nagdeklara ng naval blockade sa Cuba
• Nikita Khrushchev – Lider ng Soviet Union, nagpadala ng missiles sa Cuba
• Fidel Castro – Lider ng Cuba, kaalyado ng USSR

Epekto at Kahalagahan

• Pag-iwas sa nuclear war: Itinuturing na tagumpay ng diplomasya
• Pag-alis ng missiles sa Cuba (publiko) at sa Turkey (lihim)
• Pagbuo ng “hotline” sa pagitan ng Washington at Moscow
• Pagbabago sa Cold War dynamics: Mas maingat na pakikitungo sa mga krisis

Kontekstong Ideolohikal

• Ang krisis ay bunga ng ideolohikal na tunggalian:
• Komunismo (USSR & Cuba) vs. Kapitalismo (U.S.)
• Pagpapakita ng lakas militar at estratehikong posisyon sa Western Hemisphere

TANDAAN!

• Ang Cold War ay labanan sa pagitan ng United States of America at ng Soviet Union. Ito ay hindi direktang giyerang pisikalan kundi paggamit ng impluwensya at teknolohiya
• Ang Truman Doctrine at Marshall Plan ay dalawang mahalagang estratehiya ng Estados Unidos noong Cold War na may layuning pigilan ang paglaganap ng komunismo sa Europa.
• Ang NATO at Warsaw Pact ay dalawang pangunahing alyansang militar na nabuo sa panahon ng Cold War, na nagsilbing simbolo ng paghahati ng mundo sa pagitan ng Kanluran (Western Bloc) at Silangan (Eastern Bloc).
• Ang Space Race sa panahon ng Cold War ay isang makasaysayang tunggalian sa pagitan ng United States at Soviet Union kung saan ang layunin ay makamit ang dominasyon sa kalawakan bilang simbolo ng teknolohikal at ideolohikal na kapangyarihan.
• Ang Cuban Missile Crisis noong Oktubre 1962 ay isa sa pinaka-kritikal at delikadong sandali ng Cold War, kung saan halos humantong sa nuclear war ang tunggalian sa pagitan ng United States at Soviet Union.

GAWAIN!

Panuto: Sagutin ang mga sumusunod na katanungan ayon sa impormasyon sa itaas at inyong pang-unawa. Ikomento ang inyong natutunan sa comment section.

1. Ano ang Cold War? Paano ito nakaapekto sa bansang sangkot at hindi sangkot?

2. Anu-ano ang mga ginamit ng Amerika upang masupil ang mga Ruso sa labanang ito?

3. Bakit sinasabing ang Cuban Missile Crisis ang pinadelikadong sandali ng Cold War?

4. Paano tinapatan ng mga Ruso ang mga hakbangin ng Amerika laban sa kanila?

5. Kung ikaw ay isang pinuno ng bansa na sangkot sa napipintong Cold War laban sa ibang bansa, paano mo ito pipigilan o wawakasan?

 

K TO 10 CURRICULUM: AP8-Q3-WEEK4: Ikalawang Digmaang Pandaigdig

 AP8-Q3-WEEK4: Ikalawang Digmaang Pandaigdig  

PAMANTAYANG PANGNILALAMAN  

Naipamamalas ang pag-unawa at pagpapahalaga sa mga pangyayari at isyung pampolitika sa daigdig na nagpapatatag sa diwa ng demokrasya ng mga mamamayan 

PAMANTAYAN SA PAGGANAP  

Nakalilikha ng adbokasiyang may kaugnayan sa mga isyu at hamong pampolitika at pansibiko na nagpapatatag sa diwa ng demokrasya 

LAYUNIN: Natataya ang mga sanhi, pangyayari, at pagbabagong dulot ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig

PAKSA!

D. Ikalawang Digmaang Pandaigdig 

1. Sanhi 

2. Mga Pangyayari 

3. Mga Pagbabagong dulot ng Digmaan 

IKALAWANG DIGMAANG PANDAIGDIG

Ngayon ay tatalakayin ko ang mga mahahalagang pangyayari, dahilan, at mga naging bunga ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig. Makikilala rin natin ang mga prominenteng tao na  nanguna sa pagsugod at pagdepensa sa digmaang ito.

Mga Pangyayari sa Unang Digmaang Pandaigdig at nag-udyok sa ikalawang digmaang pandaigdig

1. Paglusob ng Germany sa Poland

2. Masidhing Nasyonalismo

3. Pag-alis ng Germany sa liga ng mga bansa

4. Pag-agaw ng Japan sa Machuria 

5. Pagpatay kay Arkduke Francis Ferdinand ng Austria-Hungary 

Mga Dahilan ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig

Ang Ikalawang Digmaang Pandaigdig o World War II ay isang napakalaking digmaang kinasangkutan ng halos lahat ng bansa sa daigdig. Nag-umpisa ito halos dalawang dekada pa lamang ng matapos ang Unang Digmaang Pandaigdig. Nagsimula ito ng ika-1 ng Setyembre taong 1939 at nagwakas noong ika-2 ng Setyembre taong 1945, nangangahulugang tumagal ang digmaan sa loob ng anim na taon at isang araw. Ang digmaang ito ay itinuturing na pinakamapaminsalang labanan sa kasaysayan ng tao dahil sa 70 hanggang 85 milyon ang mga namatay. Sa digmaang ito, nahati sa dalawang alyansang militar ang karamihan sa mga bansa sa buong mundo kasama na ang mga makapangyarihan, ito ay ang Allied Powers at Axis Powers. 

Ang Allies o Allied Powers ay pinangungunahan nina Winston Churchill ng Great Britain, Franklin Roosevelt ng United States of America, Joseph Stalin ng Soviet Union (Russia) at Chiang Kai-Shek ng China. Samantala, ang Axis Powers naman ay kinabibilangan nina Adolf Hitler ng Germany, Hirohito ng Japan at Benito Mussolini ng Italy.

 

Sa digmaang ito, nasangkot ang mahigit sa isang daang milyong tao mula sa iba’t ibang bansang nakilahok sa digmaan. Ibinuhos ng mga pangunahing bansa ang kanilang kakayahang pang-ekonomiya, pang-siyensya, at pang-industriyal para masuportahan ang digmaan. Kilala rin ang Ikalawang Digmaang Pandaigdig sa malawakang masaker, pagpatay ng lahi, malawakang pambobomba, at paggamit ng mga nuclear na armas sa digmaan. Kaya hindi maikakailang mahirap mailarawan ang lawak at saklaw ng digmaang ito. Ngunit, ano ba ang nangyari? Ano ba ang mga naging dahilan upang humantong ito sa isang napakalaking digmaan ng kasaysayan? Paano nga ba nagsimula ang Ikalawang Digmaang Pandaigdig? Halina’t isa-isahin natin ang mga dahilang ito. 

Pagbagsak ng Stock Market

Noong taong 1920, nagkaroon ng economic boom o mabilis na pag-unlad ng ekonomiya ang United States na makikita sa mataas na halaga ng stocks. Namuhunan ang maraming tao sa pamamagitan ng pagbili ng mga stocks sa mababang halaga ng porsiyento bilang paunang pambayad at inutang naman ang iba sa stockbroker. Setyembre 1929, nakaramdam ang mga namumuhunan ng pagtaas ng presyo ng stocks, kaya’t sinimulan nilang ibenta ang mga ito dahil sa posibilidad ng pagbaba ng presyo nito sa mga susunod na araw. Nagdulot ito ng tuloy-tuloy na pagbagsak ng halaga ng stocks hanggang Oktubre 24 na nagbigay takot sa mga namumuhunan.

Dahil sa patuloy na pagbagsak ng halaga ng stocks, lahat ng mga namumuhunan ay nagnais na ibenta ang kanilang mga stocks subalit walang nais bumili. At sa loob lamang ng isang araw, 13 milyong shares ang ibinenta sa New York Stock Exchange. Ang mabilis na pagbagsak ng presyo ng mga stock ay tinawag na Wall Street Crash, hango sa pinansiyal na distrito ng New York. Noong ika-29 ng Oktubre taong 1929, tuluyang bumagsak ang New York Stock Exchange at tinawag nila itong Black Thursday.

 Bunga ng Wall Street Crash:

1. Maraming tao ang nawalan ng malaking salapi at nalugi ng maganap ang wall street crash

2. Nagsara ang mga bangko at mga negosyo

3. Maraming tao ang nawalan ng trabaho

4. Humina ang produksiyon at bumababa ang pasahod sa mga manggagawa

5. Nagdulot ng Great Depression.

Ang Great Depression

Ang Great Depression ay isang malawakang krisis pang-ekonomiya na nagsimula dahil sa pagbagsak ng stock market noong October 20, 1929. Naapektuhan nito ang halos lahat ng mamamayan ng United States. Humina ang produksiyon ng mga industriya. Umabot sa 9 milyong katao ang nawalan ng pera sa mga bangko dahil nawalan ang bangko ng pambayad. Noong taong 1933, halos ikaapat na bahagi ng mga mamamayan sa United States ay nawalan ng trabaho.

Ang taong 1933 ang pinakamalalang taon ng Great Depression dahil umabot sa 12 milyong katao ang nawalan ng trabaho. Nabawasan ang pag-angkat ng United States ng mga hilaw na materyales na nakaapekto sa mga mahihirap na bansang dumedepende sa pagbebenta ng pagkain at mga hilaw na materyales. 

Lumaganap sa buong mundo ang pagbagsak ng ekonomiya ng United States. Noong Unang Digmaang Pandaigdig, nagpautang ang mga bangko ng United States sa ibang bansa. Subalit, nang magsimula ang Great Depression, sinimulang bawiin ng United States ang mga pautang nito sa ibang bansa, gayundin ang kanilang puhunan at mga negosyo. At upang mapanatili ang dolyar sa kanilang bansa at bilhin ng mga mamamayang Amerikano ang kanilang sariling produkto, pinatawan ng mataas na taripa ng United States ang mga produktong imported. Ang patakarang ito ay nagkaroon ng epekto sa mga bansa na nagluluwas ng produkto sa United States. Naglagay rin ang mga bansa ng mataas na taripa sa kanilang mga produkto na naging sanhi ng paghina ng kalakalang pandaigdig. Nagdulot ito ng patuloy na paghina ng ekonomiya ng mundo at malawakang kawalan ng hanapbuhay. Ang Great Britain at Germany, ay kabilang sa mga bansang labis na naapektuhan. At mabilis na lumaganap sa buong mundo ang krisis.

Pagsikat ng mga Diktador

Dahil sa hangarin na magkaroon ng pagkakapantay-pantay ng mga tao sa lipunan, ang Nasismo, Komunismo, at Pasismo ay naitatag sa iba’t ibang panig ng Europa. Ito ang mga ideolohiyang sinusunod ng mga diktador. Ang isang diktador ay mayroong ganap na kapangyarihan at ganap na kontrol sa mga mamamayan nito. Naging hangarin ng mga diktador na sakupin ang kanilang mga kalapit bansa sa paniniwalang ito ang paraang makakatulong upang maiahon nila ang ekonomiya ng kanilang bansa. Ang mga ambisyon ng mga diktador tulad ni Adolf Hitler ng Germany, Benito Mussolini ng Italy, at Joseph Stalin ng Soviet Union (Russia) ang naging daan upang sumiklab ang Ikalawang Digmaang Pandaigdig.

 

Kahinaan ng League of Nations

Ang League of Nations ay itinatag noong ika-10 ng Enero taong 1920 na may layuning mapanatili ang kapayapaan. Ngunit hindi nito nagawang pigilan ang pagsalakay ng Japan sa Manchuria, Italy sa Ethiopia, at Germany sa Rhineland. Ang mga kasapi ng League of Nations ay hindi nagkakasundo sa mga usapin at pagpapasya, wala itong kapangyarihang maningil ng buwis at walang sariling hukbo upang maipatupad ang mga desisyon. Ang hindi pagsali ng mga makapangyarihang bansa katulad ng United States ay isa pang dahilan ng kahinaan ng League of Nations. Sumali ang Russia noong 1934 subalit ito ay inalis kaya’t napunta sa Great Britain at France ang responsiblidad na itaguyod ang liga. Ngunit ang dalawang naturang bansa ng mga panahong iyon ay hindi pa lubusang nakakabangon sa pinsalang dulot ng Unang Digmaang Pandaigdig. Kaya’t upang makaiwas sa digmaan, ipinatupad ng Britain at France ang patakarang appeasement kung saang hinayaan nilang ipagpatuloy ng mga diktador ang kanilang pagsakop sa mga teritoryo.

Mga Kondisyon ng Treaty of Versailles

Opisyal na nagwakas ang Unang Digmaang Pandaigdig noong ika-28 ng Hulyo taong 1919 sa pamamagitan ng kasunduan sa Versailles. Layunin ng Treaty of Versailles na panatilihin ang kapayapaan pagkatapos ng Unang Digmaan. Ngunit para sa mga Aleman, hindi makatarungan ang nilalaman ng kasunduan. Naging mitsa ito upang magkaroon ng tensiyon at humantong sa pagsisimula sa panibagong digmaan na higit na mas malawak at mas mapaminsala.

Mga Pagsalakay Bago Sumiklab Ang Ikalawang Digmaang Pandaigdig

1. Pagsalakay ng Japan sa Manchuria (1931) – Sinalakay ng Japan ang Manchuria noong 1931. Ito ay isang lalawigang nasa hilaga ng China na mayaman sa bakal at karbon. Ito ang unang hamon na kinaharap ng League of Nations, kinondena nila ito, subalit wala silang nagawa para pigilan ang Japan. Ang ginawang ito ng Japan ang dahilan kung bakit siya itiniwalag sa liga. 

2. Pagsalakay ng Italy sa Ethiopia (1935) – Sa pamumuno ni Benito Mussolini, sinakop ng Italy ang Ethiopia at tuluyang nilabag ang kasunduan sa Liga (Covenant of the League). 

3. Pagsalakay ng Germany sa Rhineland (1936) – ang pagtiwalag ng Germany sa liga ng mga bansa at pagkabigo ng liga na panatilihin ang kapayapaan ang nagkumbinsi kay Hitler na kunin ang Rhineland. Ito ay isang buffer zone na nasa magkatunggaling bansa na France at Germany. Dahil sa patakarang appeasement, ang paglusob na ito ng Germany ay hinayaan lamang ng France. 

4. Pagsalakay ng Japan sa China (1937) – sinalakay ng mga Hapones ang China, at dahil sa kanilang mga makabagong armas, bumagsak ang Nanjing at ang Beijing na kapital ng China. 

5. Pagkuha ng Germany sa Austria (1938) – Nakasaad sa Treaty of Versailles na ipinagbabawal ang pagsasama ng Austria at Germany (Anschluss). Ngunit dahil maraming mga mamamayang Austriano ang gustong maisama ang kanilang bansa sa Germany, nagpadala si Hitler ng hukbo sa Austria at ginawa itong sangay ng Germany. 

6. Pagkuha ng Germany sa Czechoslovakia (1938) - Noong Setyembre 1938, hinikayat ni Hitler ang mga Aleman sa Sudentenland na pagsikapan na matamo ng kanilang awtonomiya. Dahil dito, hinikayat ng Inglatera si Hitler na magdaos ng isang pulong sa Munich. Ngunit nasakop ni Hitler ang Sudentenland at noong 1939, ang mga natitirang teritoryo sa Czechoslovakia ay napunta na rin sa Germany. 

7. Paglusob ng Germany sa Poland (1939) – Noong 1939, ang pagpasok ng mga Aleman sa Poland ang huling pangyayari na nagpasiklab sa Ikalawang Digmaang Pandaigdig. Ang pagsakop na ito ay pagbaliktad ng Germany sa Russia na kapwa pumirma sa kasunduang Ribbentrop-Molotov, isang kasunduan ng hindi pakikidigma ((Non-Aggression Pact). Ang pagbaliktad na ito ay dulot ng mga sumusunod na pagyayari:

a. Hindi pagsali ng Russia sa negosasyon tungkol sa krisis ng Czechoslovakia.

b. Pagkainis ng Russia sa Great Britain nang ang ipinadalang nitong negosyador para sa Kasunduan ng Pagtutulungan (Mutual Assistance Pact) ay hindi importanteng tao.

Mga Kaganapan at Epekto ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig

Matapos ang Unang Digmaang Pandaigdig, hindi natupad ang kapayapaang inaasahang makamit batay sa Treaty of Versailles ng 1919 at sa iba pang mga kasunduang nilagdaan ng mga bansang Europeo. Sa halip, nasaksihan ang isa pang digmaan na itinuturing na pinakamapangwasak na digmaan sa kasaysayan ng sangkatuhan- ang Ikalawang Digmaang Pandaigdig na naganap noong 1939 hanggang 1945.

Mga Mahalagang Kaganapan sa Ikalawang Digmaang Pandaigdig 

Pagsalakay sa Poland. Bukod sa Austria at Czechoslovakia sinalakay din ng hukbo ni Hitler ang Poland noong Setyembre 1, 1939 upang gawing teritoryo. Isinagawa ng Germany ang blitzkrieg o lightning war, ang estratehiyang militar na ginagamitan ng mabibilis na eroplano at tangke na sinundan ng puwersa ng mga sundalo sa kanilang pagsalakay. Ito ay nagresulta ng pagbagsak ng Warsaw, ang kabisera ng Poland. Ang pagsalakay na ito ng Germany sa Poland ang nagpasimula sa Ikalawang Digmaang Pandaigdig. Nang mabatid ito ng Britain at France, sila ay nagpahayag ng pakikidigma sa Germany noong Setyembre 3, 1939. Ang magkabilang panig na naglaban ay ang Axis Powers na pinangungunahan ng Germany, Italy at Japan laban sa Allied o Allies Powers na kinabibilangan ng Great Britain at France.

Ang Digmaan sa Europe. Sa kanlurang Europe, ang mga hukbong Pranses at Ingles ang nag-abang sa likod ng Maginot Line, (isang hanay ng mga moog na pangdepensa sa hangganan ng France at Germany) kung saan hinihintay nila ang pagsalakay ng Germany, subalit walang naganap na pagsalakay. Tinawag ito na Phony War dahil sa pananahimik ng Europe sa digmaan. Muling naglunsad ng pagsalakay si Hitler sa Denmark at Norway noong Abril 9, 1940. Isinunod nito ang Netherlands, Belgium at Luxembourg. Ito ang naghudyat sa pasimula ng Battle of France at ang pagtatapos ng Phony War. Tuluyang bumagsak ang Paris sa mga Aleman noong Hunyo 22, 1940. 

Sinamantala ng Soviet Union ang digmaan at sinakop ang Finland noong Nobyembre 1939. Sinakop din nito ang Latvia, Lithuania at Estonia gayundin ang Romania.

Labanan sa Hilagang Africa. Tinulungan ng Germany ang Italya laban sa mga British sa digmaang naganap sa Hilagang Africa. Iniutos ni Mussolini ang pagsalakay sa Libya noong Setyembre 1940. Layunin nito na makuha ang Egypt na noon ay kontrolado ng Britain dahil sa Suez Canal. Ang Suez Canal ay ang ruta na dinadaan ng Britain patungo sa mga kolonya nito sa Silangan kaya’t tinawag itong Lifeline of the Empire.

Pananalakay sa Soviet Union. Sa kabila ng kasunduan ng Soviet Union at Germany, nagplano si Hitler na salakayin ang Soviet Union. Bilang paghahanda, sinakop muna ng Germany ang Bulgaria at naminsala sa Greece at Yugoslavia. Sa tulong ng pinagsamang puwersa ng mga sundalo mula sa Italy, Romania at Finland biglaang sinalakay ng Germany ang Soviet Union noong Hunyo 22, 1941, at ito ay tinawag ni Hitler na Operation Barbarossa. 

 Ang United States at ang Digmaan. Ang paglaganap ng pananakop ng Axis Powers, pagkatalo ng mga Allies at pagkabahala sa kalagayan ng demokrasya sa daigdig ang nagdulot sa United States upang mapilitan na makialam sa digmaan. Pinagtibay ng kongreso ang batas na Lend Lease na nagpahintulot sa mga Allies na manghiram o upahan ang mga armas at suplay ng digmaan ng Amerika. Noong Agosto 1941, sina Pangulong Franklin Roosevelt ng America at Winston Churchill ng Inglatera ay nagpulong at lumagda sa Atlantic Charter, isang dokumento na naglalaman ng mga demokratikong prinsipyo na ipinaglalaban sa digmaan. 

Ang Labanan sa Pasipiko. Ang digmaan sa Pacific ay sa pagitan ng mga Allies at Japan na nagpatuloy hanggang Agosto 1945. Nauna nang sinalakay ng Japan ang Korea, Manchuria at ilang bahagi ng China. Sumunod na sinalakay ng Japan ang Guam at pagkaraan ay naglunsad ng pagsalakay sa Pilipinas. Sinalakay din ng Japan ang Hongkong, Malaya, Singapore, Indonesia, Myanmar at naging banta sa Australia. Narating ng Hapon ang tugatog ng tagumpay sa pananakop sa Pasipiko noong 1942 at nagtatag ng Greater East Asia Co-Prosperity Sphere.

Habang pinag-uusapan ang kapayapaan sa pagitan ng Amerika at Japan, binomba ng mga eroplanong Hapon ang Pearl Harbor, Hawaii noong Disyembre 7, 1941. Ang pataksil na pagsalakay na ito ay nagpagalit sa mga Amerikano. 

Ang Pagwawakas ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig

Tagumpay ng Allied sa Europe at Hilagang Africa 

Nagsimula ang pagbawi sa Kanlurang Europe noong Hunyo 6, 1944, nang dumaong ang Allied Powers sa Normandy, France samantalang sa Hilagang Europe ay tinalo naman ng Rusya ang mga hukbong Nazi at nasakop ang Berlin. Habang nilalabanan ni Heneral Montgomery ang mga Nazi sa Egypt, sinalakay naman ni Heneral Dwight Eisenhower ang Morocco at Algeria. Pagkaraan ng matinding labanan noong May 13, 1945 ang Hilagang Africa ay napasakamay ng mga Alyadong bansa. Samantala ang pagkatalo ng mga hukbong Italyano ay nauwi sa pagbagsak ni Mussolini. 

Ang Pagsuko ng Germany

Noong Abril 30, 1945 si Hitler na nagnais mamuno sa daigdig ay nagpakamatay sa pamamagitan ng pagbabaril kasama ang kabit nito, si Eva Braun sa isang selda. Ang digmaan sa Europe ay nagtapos noong Mayo 7, 1945 nang si Heneral Alfred Jodl, pinuno ng sandatahang lakas ng Germany ay lumagda sa isang kasunduan ng pagsuko ng Germany sa mga Alyado. Ang Mayo 8, 1945 ay idineklara bilang V-E (Victory in Europe) Day sa United States. Nang matapos ang digmaan sa Europa, ang mga alyado ay nagplano na durugin ang Japan, ang natitira sa puwersang Axis.

Ang Tagumpay sa Pasipiko

Inatake ng puwersang Amerikano at Australian ang mga lugar sa Asia-Pacific na nasakop ng Japan. Noong Agosto 6, 1945, ang United States ay nagbagsak ng bomba atomika sa Hiroshima at nasundan ng pangalawang bomba atomika na ibinagsak sa lungsod ng Nagasaki noong Agosto 9, na nagdulot ng malubhang epekto sa Japan. Hinikayat ni Pangulong Truman ang Japan na sumuko na o makaranas pa ng maraming pambobomba. Ika- 2 ng Setyembre, 1945, nilagdaan ng bansang Hapon ang mga tadhana ng pagsuko sa sasakyang U.S Missouri sa Tokyo Bay. Sumuko ang Japan noong Setyembre 2, 1945 at ito ay tinawag na V-J Day o Victory in Japan. Ito ang pormal na pagwawakas ng digmaan sa Pacific at Ikalawang Digmaang Pandaigdig.

Ang Yalta Settlement

Ang naganap na pagpupulong ng tatlong pinuno ng mga bansang nanalo sa Ikalawang Digmaang Pandaigdig ay naganap sa Yalta, bahagi ng Crimea, noong Pebrero 1945. Nagpulong sina Joseph Stalin ng Russia, Winston Churchill ng Great Britain at Franklin Roosevelt ng US upang pagpasyahan ang kapalaran ng Germany. Napagkasunduang ipatupad sa Germany ang disarmament, demilitarization o pagbabawal na magtatag ng sandatahang lakas at dismemberment o paghahati rito. Pagbabayarin din ang Germany ng $20 bilyon bilang bayad-pinsala

GAWAIN:

PANUTO: Sagutin ang mga sumusunod na katanungan at ilagay sa inyong notebook ang inyong sagot. Ikomento ang inyong natutunan sa comment section.

1. Mayroon bang nananatiling epekto sa kasalukuyan ang naganap na digmaan noon? Magbigay ng limang mga bansang mayroong tensyon sa kasalukuyan.

2. Anu-ano ang mga dapat gawin upang maiwasan ang muling pagsiklab ng isa pang digmaan?

3. Ano ang mga masamang epekto ng digmaan? May kaugnayan ba ang mga naganap na digmaan noon sa kasalukuyang panahon? Ano ang kaugnayan nito sa kasalukuyan?

4. Sakaling sumiklab ang ikatlong digmaang pandaigdig, ano ang maipapayo mo sa mga lider ng sangkot na mga bansa?

5. Bilang mag-aaral ngayon, sakaling maging lider ka sa hinaharap, paano mo haharapin ang tensyon sa West Philippine Sea?

REFERENCE

Kasaysayan ng Daigidg. Modyul ng Mag-aaral. Unang Edisyon 2014. Department of Education. Vibal Group, Inc. Philippines.

https://images.search.yahoo.com/search/images;_ylt=Awr9IlrUF79g86oAmIlXNyoA;_ylu=Y29sbwNncTEEcG9zAzEEdnRpZAMEc2VjA3BpdnM-?p=ikalawang+digmaang+pandaigdig&fr2=piv-web&fr=mcafee

https://images.search.yahoo.com/search/images;_ylt=Awr9DuRoGL9g.DQAJAxXNyoA;_ylu=Y29sbwNncTEEcG9zAzEEdnRpZAMEc2VjA3BpdnM-?p=allied+vs+axis+powers&fr2=piv-web&fr=mcafee

K TO 10 CURRICULUM: AP8-Q3-WEEK3: Banta ng Ideolohiyang Totalitaryanismo at Pasismo

Banta ng Ideolohiyang Totalitaryanismo at Pasismo 

PAMANTAYANG PANGNILALAMAN  

Naipamamalas ang pag-unawa at pagpapahalaga sa mga pangyayari at isyung pampolitika sa daigdig na nagpapatatag sa diwa ng demokrasya ng mga mamamayan 

PAMANTAYAN SA PAGGANAP  

Nakalilikha ng adbokasiyang may kaugnayan sa mga isyu at hamong pampolitika at pansibiko na nagpapatatag sa diwa ng demokrasya 

LAYUNIN: Nasusuri ang ideolohiyang totalitaryanismo bilang banta sa demokratikong pamamahala 

PAKSA!

C. Banta ng Ideolohiyang Totalitaryanismo at Pasismo 

1. Katuturan ng Totalitaryanismo 

2. Komunismo sa Russia at China 

3. Pasismo sa Italy at Nazismo sa Germany 

4. Militarismo sa Japan 

TOTALITARYANISMO

Ang totalitaryanismo ay isang sistemang pampolitika kung saan ang pamahalaan ay may ganap na kapangyarihan sa lahat ng aspeto ng buhay ng mamamayan—mula sa pampublikong pamumuhay hanggang sa pribadong kaisipan.

Mga Pangunahing Katangian ng Totalitaryanismo

• Sentralisadong kapangyarihan: Isang diktador o maliit na grupo ang namumuno.
• Kontrol sa media at impormasyon: Mahigpit na sensura at propaganda.
• Pagbabawal sa oposisyon: Walang puwang para sa pagtutol o alternatibong pananaw.
• Ideolohiyang dominante: May isang ideolohiya na ipinapatupad sa lahat ng mamamayan.
• Pagmamanman sa mamamayan: Surveillance at takot ang ginagamit upang mapanatili ang kontrol.

Mga Halimbawa sa Kasaysayan ng Totalitaryanismo ay ang Nazi Germany sa ilalim ng pamumuno ni Adolf Hitler na nakilala sa pamumunong Nazismo. Sa Soviet Union naman ay pinamunuan ni Joseph Stalin na pinalaganap ang Ideolohiyang Komunismo. Sa Italy naman pinamunuan ni Benito Mussolini ang Pasismong Italya.

Sa ilalim ng totalitaryanismo, limitado ang karapatan sa malayang pagsasalita, relihiyon, at pagkilos. Madalas itong nauugnay sa mga rehimeng mapang-api at may malawakang paglabag sa karapatang pantao.

Ang totalitarismo ay isang konseptong ginamit ng ilang siyentipikong politikal kung saan hawak ng estado ang kabuuang awtoridad sa lipunan at nagtatangkang kontrolin ang lahat ng aspekto ng pampubliko at pribadong buhay hanggang sa maaari.

Mga Pangunahing Katangian

• Ganap na kontrol ng estado sa politika, ekonomiya, edukasyon, relihiyon, at media.
• Isang ideolohiya ang ipinapatupad at pinaniniwalaan ng lahat.
• Pagmamanman at propaganda upang mapanatili ang kapangyarihan.
• Pagbabawal sa oposisyon at limitadong karapatang pantao.

KOMUNISMO SA RUSSIA AT CHINA

Ang komunismo sa Russia at China ay parehong nakaugat sa ideolohiya ni Karl Marx, ngunit nagkaroon ng magkaibang anyo at pagpapatupad batay sa kanilang kasaysayan, liderato, at kultura.

Komunismo sa Russia (Soviet Union)

Pagsisimula:

• Nagsimula noong 1917 Bolshevik Revolution, pinamunuan ni Vladimir Lenin.
• Pinalitan ang monarkiyang Tsarista at itinatag ang Union of Soviet Socialist Republics (USSR) noong 1922.

Mga Pangunahing Pinuno:

• Lenin – naglatag ng pundasyon ng komunismo.
• Stalin – nagpapatupad ng matinding kontrol, kolektibisasyon ng agrikultura, at industrialisasyon.

Katangian:

• Stalinismo: Totalitaryanismo, purges, forced labor camps (Gulag).
• Mahigpit na kontrol sa media, relihiyon, at ekonomiya.
• Layunin: gawing industriyalisado at makapangyarihan ang estado.

Komunismo sa China

Pagsisimula:

• Naipakilala sa pamumuno ni Mao Zedong matapos ang tagumpay ng Chinese Communist Party (CCP) laban sa Kuomintang noong 1949.
• Itinatag ang People’s Republic of China noong Oktubre 1, 1949.

Mga Pangunahing Pinuno:

• Mao Zedong – nagpasimula ng mga kilusang tulad ng Great Leap Forward at Cultural Revolution.
• Deng Xiaoping – nagbukas ng ekonomiya sa kapitalistang prinsipyo habang pinanatili ang kontrol ng CCP.

Katangian:

• Maoismo: Nakatuon sa mga magsasaka bilang puwersa ng rebolusyon.
• Matinding propaganda at pagsamba sa lider.
• Sa kalaunan, pinagsama ang komunismo sa market reforms (tinatawag minsan na “Socialism with Chinese Characteristics”).

Pasismo sa Italy at Nazismo sa Germany

Ang Pasismo sa Italya at Nasismo sa Germany ay parehong ideolohiyang totalitaryo na umusbong noong ika-20 siglo, ngunit may magkaibang pinagmulan, layunin, at estilo ng pamumuno.

Pasismo sa Italya

Pinuno: Benito Mussolini

Simula: 1922, nang italaga si Mussolini bilang Punong Ministro

Ideolohiya:

• Matinding nasyonalismo
• Pagsamba sa estado bilang pinakamataas na institusyon
• Pagkakaisa sa ilalim ng isang lider
• Pagkontra sa komunismo at liberalismo
• Pagsupil sa oposisyon at malayang pamamahayag

Katangian:

• Hindi nakatuon sa lahi, kundi sa kapangyarihan ng estado
• Gumamit ng propaganda, militarisasyon, at kulto sa personalidad ni Mussolini
• Layunin: muling buhayin ang dakilang Imperyong Romano

Nasismo sa Germany

Pinuno: Adolf Hitler

Simula: 1933, nang maging Chancellor si Hitler

Ideolohiya:

• Nazismo o National Socialism
• Matinding rasismo, partikular laban sa mga Hudyo
• Paniniwala sa Aryan supremacy
• Anti-komunismo, anti-demokrasya
• Totalitaryanismo at kulto sa personalidad

Katangian:

• Sistematikong pag-uusig sa mga Hudyo (Holocaust)
• Pagsakop sa mga kalapit na bansa (Lebensraum o “living space”)
• Propaganda, kontrol sa edukasyon, at militarisasyon

Militarismo sa Japan

Ang militarismo sa Japan ay isang makasaysayang ideolohiya kung saan ang militar ay naging pangunahing puwersa sa pamahalaan, lipunan, at patakarang panlabas ng bansa—lalo na noong huling bahagi ng ika-19 na siglo hanggang sa katapusan ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig.

Ang militarismo sa Japan (日本軍国主義, Nihon gunkoku shugi) ay paniniwala na ang lakas ng militar ay katumbas ng lakas ng bansa. Ito ay naging dominante mula sa Meiji Restoration (1868) hanggang sa pagkatalo ng Japan noong 1945

Mga Katangian ng Militarismo sa Japan

• Dominasyon ng militar sa pamahalaan: Ang mga heneral at opisyal ng hukbo ay may malaking impluwensiya sa mga desisyon ng estado.
• Ekspansyonismo: Layunin ng Japan na palawakin ang teritoryo sa Asya (tinatawag na Greater East Asia Co-Prosperity Sphere).
• Pagpapalaganap ng nasyonalismo: Pagsamba sa Emperador bilang diyos at simbolo ng pagkakaisa.
• Pagkontrol sa edukasyon at media: Upang itanim ang ideolohiya ng militarismo sa kabataan.

Epekto ng Militarismo

• Nagdulot ng matinding karahasan sa mga bansang sinakop tulad ng China, Korea, at Pilipinas.
• Naging sanhi ng pagpasok ng Japan sa World War II.
• Pagkatalo noong 1945 at pagbabawal sa militarismo sa Saligang Batas ng Japan (Article 9).

TANDAAN!

Ang totalitarismo ay isang konseptong ginamit ng ilang siyentipikong politikal kung saan hawak ng estado ang kabuuang awtoridad sa lipunan at nagtatangkang kontrolin ang lahat ng aspekto ng pampubliko at pribadong buhay hanggang sa maaari.

Sa ilalim ng totalitaryanismo, limitado ang karapatan sa malayang pagsasalita, relihiyon, at pagkilos. Madalas itong nauugnay sa mga rehimeng mapang-api at may malawakang paglabag sa karapatang pantao.

Ang komunismo sa Russia at China ay parehong nakaugat sa ideolohiya ni Karl Marx, ngunit nagkaroon ng magkaibang anyo at pagpapatupad batay sa kanilang kasaysayan, liderato, at kultura.

Ang Pasismo sa Italya at Nasismo sa Germany ay parehong ideolohiyang totalitaryo na umusbong noong ika-20 siglo, ngunit may magkaibang pinagmulan, layunin, at estilo ng pamumuno.

Ang militarismo sa Japan ay isang makasaysayang ideolohiya kung saan ang militar ay naging pangunahing puwersa sa pamahalaan, lipunan, at patakarang panlabas ng bansa—lalo na noong huling bahagi ng ika-19 na siglo hanggang sa katapusan ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig.

GAWAIN:

PANUTO: Sagutin ang mga sumusunod na katanungan at ilagay sa inyong notebook ang inyong sagot. Ikomento ang inyong natutunan sa comment section.

1. Ano ang totalitaryanismo?

2. Paano ang pamumuhay sa ilalim ng toatalitaryanismo?

3. Paano mo maihahambing ang Pasismo sa Italya, Nazismo sa Germany, at Komunismo sa Russia sa Martial Law na naranasan ng bansang Pilipinas sa panahon ni Dating Presidente Ferdinand Marcos, Sr?

4. Paano kayang naging dahilan ng pagsilang ng demokrasya ang karanasan ng mga tao sa mundo sa ilalim ng Pasismo, Nazismo, at Komunismo?

5. Kung ikaw ay presidente ng bansa, anong ideolohiya ang nais mong ipatupad sa iyong nasasakupan, Bakit?