AP8-Q3-WEEK6: REBOLUSYONG PRANSES

 ARALING PANLIPUNAN 8- IKATLONG KWARTER

AP8- QRT3- WeeK 6 

 

MELC/ KASANAYAN SA PAGKATUTO.

    Naipaliliwanag ang kaugnayan ng Rebolusyong Pangkaisipan sa Rebolusyong Amerikano at Pranses Code: AP8PMD-IIIi-10

BALIK-ARAL

    Sa nagdaang aralin, tinalakay ko ang mga dahilan, kaganapan, at sanhi ng pag-usbong ng rebolusyong Amerikano. Kasamang tinalakay ang mga prominenteng tao na nanguna upang makamit ng Amerika ang kanilang kalayaan mula sa Britain.

    Ngayon naman ay tatalakayin natin ang mga pangyayaring nagtulak sa rebolusyong Pranses. Anu-ano kayang mga dahilan o sanhi bakit nagkaroon ng rebolusyong Pranses. Halina at tunghayan natin.

REBOLUSYONG PRANSES: ANG PAMUMUNO NG KARANIWANG URI

    Simula ng taong 1789 ang France ay pinaghaharian ni Haring Louis XVI, isang Bourbon na ang pamumuno ay absolute. Ang absolutong hari ay itinuturing na makapangyarihang pinuno ng isang nasyon sapagkat ang kanilang ginagamit na basehan sa kanilang pamumuno ay Divine Right Theory. Ito ay ang paniniwala na ang kapangyarihan ng isang hari ay nagmula sa kanilang mga diyos para pamunuan ang bansa.

Ang lipunang France naman ay nahahati sa tatlong pangkat na tinatawag na Estado.

Unang Estado- ay binubuo ng mga obispo, pari, at ilan pang may katungkulan sa simbahan.

Ikalawang Estado- binubuo ng mga maharlikang Pranses.

Ikatlong Estado- ay binubuo ng nakakaraming bilang ng mga Pranses gaya ng mga magsasaka may-ari ng mga tindahan, mga utusan, guro, manananggol, doktor at mga manggagawa.

    Pagdating noong 1780 ay kinakailangan ng pamahalaang France ng malaking halaga para itaguyod ang pangangailangan ng lipunan. Ang bumubuo ng una at ikalawang estado sa ilalim ng kautusan ng hari ay di ibinibilang sa mga nagbubuwis at ang ikatlong estado lamang ang nagbabayad.

Ang Pambansang Asembleya:

    Upang mabigyang lunas ang kakulangan sa salapi na kailangan ng France nang panahong iyon ay minabuti ni Haring Louis na magdaos ng isang pagpupulong ng lahat ng kinatawan ng tatlong estado noong 1789 sa Versailles.

    Hindi nabigyang lunas ang suliranin ukol sa pananalapi dahil hindi nagkasundo ang mga delegado sa paraan ng pagboto. Dati, nagpupulong nang hiwalay ang tatlong estado. Matapos nito’y saka pa lamang sila boboto. Bawat estado ay may isang boto. Karaniwan na magkatulad ang boto ng una at ikalawang estado laban sa ikatlong estado kaya naman laging talo ang huli.

    Dahil dito humiling ang ikatlong estado na may malaking bilang kasama ang mga bourgeoisie na ang bawat delegado ng asemblea ay magkaroon ng tig iisang boto. Sapagkat humigit-kumulang kalahati ng 1200 delegado ay mula sa ikatlong estado Malaki ang kanilang pagkakataong maisakatuparan ang nais na mga reporma.

    Idineklara ng ikatlong estado mula sa panukala ni Abbe Sieyes isang pari ang kanilang sarili bilang Pambansang Asembleya noong Hunyo 17, 1789 inimbitahan nila rito ang una at ikalawang estado.

    Dahil na rin sa panunuyo ng ikalawang estado, itinuloy pa rin ni Haring Louis XVI ang magkahiwalay na pagpupulungan ng ikatlong estado kung kaya’t sila ay nagtungo sa tennis court ng palasyo.

    Maraming mga pari at ilang noble ang sumama sa kanila at hiniling sa hari na bumuo ng isang konstitusyon at nanindigang hindi aalis hangga’t hindi naisakatuparan ang kanilang layunin.

    Matapos ang isang linggo’y ibinigay na ng hari ang hiling ng ikatlong estado nang kanyang ipag-utos na sumama ang una at ikalawang estado sa pambansang asemblea.

Mga Salik ng Rebolusyong Pranses:

1. Kawalan ng katarungan ng rehimen.

2. Oposisyon ng mga intelektwal sa namamayaning kalagayan.

3. Walang hangganang kapangyarihan ng hari.

4. Personal na kahinaan nina Haring Louis XV at Haring Louis XVI bilang pinuno.

5. Krisis sa pananalapi na kinaharap ng pamahalaan.

Ang Pagbagsak ng Bastille:

    Nagsimula ang kaguluhan sa Paris ng lumusob ang mga tao sa Bastille noong Hulyo 14, 1789, ang Bastille ay isang moog na ginawang bilangguang pulitikal. Dahil dito, ang Bastille ay simbolo ng kalupitan ng Lumang Rehimen. Nagapi ng taong bayan ang mga tagapagtanggol sa moog kaya’t napalaya ang mga bilanggo.

    Hindi kumampi ang hari at kanyang mga tagapayo, bagkus ay kanilang inudyukan ang hari na ipahanda ang mga kawal sa pagkakataong maaaring maghimagsik ang Asembleya. Kumalat ang balita sa Paris na bubuwagin ng hari ang Asembleya.

    Ang pagbagsak ng Bastille ay nagbigay-hudyat sa pagwasak ng Lumang Panahon sa France, at ang Hulyo 14 ay itinuturing na pambansang araw ng France.

    Sinimulan ng pambansang asembleya ang mga reporma sa pamahalaan. Inalis ang natitira pang bagay na may kinalaman sa piyudalismo at pang-aalipin.

    Winakasan ang kapangyarihan ng simbahan sa pagbubuwis. Sa takot ng mga hari at maharlika sa lumalaganap na kapangyarihan ng mga magsasaka, binitawan na nila ang kanilang mga karapatan. Sinamsam ng mga tao ang mga ari-arian at binawasan ang bilang ng pari. 

Kalayaan, Pagkapantay-pantay, at Kapatiran:

    Taong 1789 nang Constituent Assembly, ang bagong katawagan sa Asembleyang Nasyonal ay nakapagpalabas ng isang bagong saligang batas. Ang pambungad na pananalita ng saligang-batas ay tungkol sa Deklarasyon ng mga Karapatang Pantao at Mamamayan. Binigyang diin nito ang lipunang Pranses ay kinakailangang nababatay sa mga ideya ng kalayaan, pagkapantay-pantay at kapatiran.

    Makalipas ang dalawang taon, Setyembre 1791, ay lubusang napapayag si Louis XVI na pamahalaan na ang France sa pamamagitan ng bagong saligang-batas. Ang kapangyarihan ng mga nasa simbahan at ng mga maharlika ay nabawasan din at ang halalan para sa Asembleyang bubuo ng mga batas ay idinaos.

Ang Pagsiklab ng Rebolusyon:

    Maraming mga monarko sa Europe ang labis na naapektuhan sa pagsiklab ng French Revolution. Natakot sila na ang ganoong uri ng rebolusyon ay lumaganap sa kanilang mga kaharian at pinangangasiwaan. Noong taong 1792 ay nagpadala ang Austria at Prussia ng mga sundalong tutulong upang talunin ang mga rebolusyong Pranses. Sa mahabang panahon ng pakikipaglaban ay tinalo ng mga rebolusyonaryo ang mga sundalong tumulong upang sila’y patigilin.

    Ang rebolusyon ay lalong naging malakas at malaki sa pamamagitan ng pamumuno ng isang abogadong nagngangalang Georges Danton.

    Pinagsusutpetsahan ng mga rebolusyonaryo na posibleng ang mga noble ng France ay bumubuo ng alyansa sa iba pang mga bansa sa Europa upang muling ibalik ang kapangyarihan ng hari at tapusin ang rebolusyong pinasimulan. Dahil dito ay hinuli nila ang hari at ng mga sumusuporta sa kanya at pinatay sa pamamagitan ng paggamit ng guillotine.

    Tinawag ang pangyayaring ito sa France bilang September Massacres. Noong Enero 1793 ay napugutan naman ng ulo si haring Louis XVI. Sa taong ding yun ay sinunod naman si Reyna Marie Antoinette. Dahil sa mga sunod-sunod napangyayari ay idineklarang isang Republika ang France.

Ang Reign of Terror:

    Marami sa mga bansa sa Europe kabilang na ang Great Britain ang sumama na sa digmaan laban sa France. Malaking bilang ng mga nakababatang kalalakihan ang pinuwersang sumama sa hukbong sandatahan upang idipensa ang bagong republika. Noong Abril 1794 ay binuo ng mga rebolusyonaryo ang isang pansamantalang pamahalaaan sa ilalim ng Committee of Public Safety. Ang pinakamabisa at aktibong miyembro rito ay ang isang manananggol na si Maximillien Robespierre, isang masidhing republikano. Isa sa naging pangunahin niyang gawain upang maipagpatuloy ang rebolusyon ay ang pagpapadala ng maraming mga sundalo na uubos sa mga kaaway ng Republika. Ang mga kaaway na ito ay pawang pinatay sa pamamagitan ng guillotine at tinawag ang panahong ito bilang Reign of Terror.Umabot sa 17,000 katao ang pinatay sa pagitan ng 1793 hanggang 1794 at may 20,000 naman ang mga namatay sa kulungan.

Ang France sa Ilalim ng Directory:

    Taong 1794 nang humina ang kapangyarihan ng mga rebolusyonaryo at nakuha ng mga moderates ang pamamahala. Kabilang sa mga pinunong extremistsng Rebolusyon gaya nina Danton at Robespierre ay pinatay rin sa pamamagitan ng guillotine. Napagwagian naman ng France ang kaniyang pakikipagdigma sa mga bansang Europe kaya ang mga ito ay lumagda ng kasunduan sa kaniya maliban sa Britain. Taong 1795 nang ang Republika ng Pransiya ay gumamit ng bagong saligang￾batas na ang layunin ay magtatag ng isang direktoryo na pinamumunuan ng limang tao na taon-taon ay ihahalal. Ngunit ang pamahalaang ito’y di nagtagumpay. Ito’y sa dahilang ang pamahalaan ay naubusan ng pera. Samantala, iba-ibang pangkating pampolitika ang nagnais na hawakan ang pamamahala at maraming tao ang nais na bumalik sa monarkiya.

TANDAAN!

Absolute monarchy- isang uri ng pamamahala na kung saan ang monarko ay may ganap na kapangyarihan sa sambayanan. Nagtataglay ng walang limitasyong kapangyarihang politikal.

Guillotine- Ang pagpatay sa mga bilanggo sa pamamagitan ng isang gamit sa pagputol ng ulo.

Maximillien Robespierre- isang aktibong miyembro na isang manananggol at namatay din sa pamamagitan ng Guillotine.

GAWAIN

Panuto: Sagutin ang mga sumusunod na katanungan at ilagay sa iyong notebook ang sagot. Ikomento rin sa ibaba ang iyong sagot.

1. Anu-ano ang mga salik ng rebolusyong Pranses?

2. Bakit kinatatakutan ng mga maharlika ang French Revolution?

3. Ano ang September Massacre? Sino ang naging biktima rito?

4. Ano ang Absolute Monarchy, Guillotine, Reign of terror, Maximillien Robespierre, Asembleya, bastille, at republika?

5. May pagkakahawig ba ang tatlong pangkat ng Estado ng France sa Tatlong sangay ng pamahalaan natin? Ipaliwanag ang sagot.

REFERENCE:

Kasaysayan ng Daigidg. Modyul ng Mag-aaral. Unang Edisyon 2014. Department of Education. Vibal Group, Inc. Philippines.

https://images.search.yahoo.com/search/images;_ylt=Awr9IlEXh4Vg3O4A4_lXNyoA;_ylu=Y29sbwNncTEEcG9zAzEEdnRpZANERkQ2XzEEc2VjA3BpdnM-?p=rebolusyong+pranses&fr2=piv-web&fr=mcafee

JOURNAL #5:

"ANG MAGANDA AT HINDI MAGANDANG DULOT NG MGA AMERIKANO SA ATING BANSA PARA SA AKIN"

JOURNAL #6:

"ANG MGA PAMAMARAAN AT HAKBANGIN KO UPANG HINDI TULUYANG MASAKOP NG COVID 19 ANG AKING BANSA"

FIRST BATCH WINNERS NG LIBRENG PALOAD

 CONGRATS!

AP8-Q3-WEEK5: REBOLUSYONG AMERIKANO

AP8-Q3-WEEK5: REBOLUSYONG AMERIKANO

 ARALING PANLIPUNAN 8

AP8 - Qrt3 - Week 5

REBOLUSYONG AMERIKANO

MELC/Kasanayan

    Naipaliliwanag ang Kaugnayan ng Rebolusyong Pangkaisipan sa Rebolusyong Amerikano at Pranses. Code: AP8PMD-IIIi-9

BALIK-ARAL:

    Sa huling lesson tinalakay natin ang mga dahilan, kaganapan, at epekto ng rebolusyong siyentipiko, enlightenment, at rebolusyong industriyal. 

    Ngayon naman week 5, tatalakayin natin ang naging sanhi, karanasan, implikasyon, at iba pang kaalaman ukol sa rebolusyong amerikano.

Ang Rebolusyong Amerikano

    Ang himagsikan o panghihimagsik (Ingles: insurrection, revolution, rebellion, revolt) ay ang tumutukoy sa pag-aalsa o pagrerebelde ng taumbayan laban sa pamahalaan dahil sa pagtutol o pagtanggi sa pamamalakad ng mga awtoridad o mga may katungkulan. Maaari rin itong tumukoy sa isang mahalagang sandali na makapagbabago sa sitwasyong pampolitika ng isang bansa. O kaya, sa pag-agaw ng mga nag-alsa sa kapangyarihan ng namumuno ng pamahalaan. Tinatawag din itong rebolusyon o rebelyon dahil kaugnay ito ng marahas na pagsuway at maparaan o organisadong paglaban upang mapabagsak ang pamahalaan. 

    Maraming ideyang bunga ng Rebolusyong Pangkaisipan ay may kulay pulitika at ito ang kaisipang pulitikal sa rebolusyong isinagawa ng 13 kolonyang Ingles sa Amerika. Ang Rebolusyong Amerikano ay nagsimula noong panahong 1775 at ito ay sa mga sumusunod na dahilan: (1) Lipunan- ang lipunang itinayo ng mga Amerika ay kakaiba sa Great Britain. Ang mga hangganan ay nalikha sa aristokrasyang batay sa kayamanan at hindi dahil sa dugo. Ang mga patakaran sa kolonya ay nagbigay laya, sigla at pag-uugali at sila ay nahirapan sa pagpapanatili sa kaugaliang Ingles; (2) Pulitika- ang batasan at hukuman ay tinulad sa Britain, kaya namihasa ang mga kolonya ng mga kalayaan at sariling pamamahala; (3) Relihiyon- Bagamat lumakas ang Puritanismo sa kolonya, ang mga tao ay may layang makapamili ng sariling relihiyon. Nagkaroon ng iba’t ibang sekta ng relihiyon; (4) Ekonomiya- Ang patakarang pang-ekonomiya ng mga Ingles ay lubos na nagpasidhi sa pag-aalsa ng 13 kolonya.

    Ang Navigation Acts ay nag-uutos na sa Britain lamang maaaring ipagbili ang ilang produkto ng kolonya at ang kolonya ay maaari lamang bumili ng mga yaring produkto sa una. Ipinag-utos ding gamitin ang mga sasakyang Ingles sa pangangalakal.

    Ang malaking pagkakautang ng Britain dahil sa pakikipagdigma, ang pagtulong ng mga Amerikano sa kaaway, ang hayagang alitang nagsimula nang itakda ang Townshed Acts tungkol sa paglikom ng pera at ang paghihigpit sa mga kolonya. Ang mga batas na kinaiinisan ng mga kolonya ay ang buwis sa mga dokumentog pagnegosyo na kilala bilang Stamp Act at ang buwis sa tsaa o tea tax.

REBOLUSYONG AMERIKANO: SANHI, KARANASAN, AT IMPLIKASYON

 Ang digmaan para sa kalayaan ng Amerika ay lalong kilala sa katawagang Rebolusyong Amerikano.

 Nagsimula ang himagsikan nang ang mga Ingles na naging migrante sa Timog Amerika ay nagrebelde sa labis na pagbubuwis na ipinataw sa kanila ng Parliamentong Ingles dahil wala silang kinatawan sa Parliamento upang sabihin ang kanilang mga hinaing.

 Nagdeklara sila ng paglaya sa mga Ingles noong 1776, Pagkatapos ay nagbuo sila ng isang malakas na hukbo na naging tagapagtanggol sa British. Ang digmaan para sa kalayaan ang naging dahilan ng pagbuo ng United States of America.

Tingnan!

 Sa huling bahagi ng ika -18 na siglo, ibang uri ng himagsikan ang lumaganap sa bahagi ng Atlantiko.

 Ito ay naimpluwensiyahan ng mga ideyang pinalaganap noong Panahon ng Enlightenment. Itinatag nito ang mga pagtatanong tungkol sa absolutong monarkiya at sa dominasyon ng simbahan sa mga panlipunan at pampolitikang galaw ng mga tao.

 Ang ganitong kaisipan ay naging daan upang patalsikin ang tradiyonal na rehimen sa America at France.

 Nagsimula ang digmaan noong 1775 sa pagitan ng 13 kolonya sa Timog America at Great Britain.

 Ito ang unang himagsikan na naghangad ng kalayaan at pagbabago sa lipunan. Naging daan din ito sa paglawak ng mga prinsipyongrebolusyunaryo sa France at sa isang madugong himagsikan noong 1789. 

 Itinuturing na mas malaki ang naiwang epekto ng Himagsikan sa France sa kabuuan ng Europe at iba pang panig ng mundo sa dahil iniwan nito ang tatlong mahahalagang prinsipyo ng pagbuo ng isang nasyon-estado: 

 ang kalayaan, 

 pagkakapantay-pantay, 

 at ang kapatiran.

ANG LABINTATLONG KOLONYA

 Ang malaking bilang ng mga Ingles ay nagsimualang lumapit at manirahan sa Hilagang Amerika noong ika-17 na siglo.

 Karamihan sa kanila ay nakaranas ng persecution dahil sa kanilang bagong 

pananampalataya na resulta ng Repormasyon at Enlightenment sa Europe.

 Sa kalagitnaan ng ika-18 na siglo ay nakabuo na sila ng 13 magkakahiwalay na kolonya na ang hangganan sa hilaga ay Massachusetts at sa Timog ay Georgia.

 Noong 1750 ay gumastos ng napakalaking halaga ang British laban sa France upang mapanatili sa ilalim ng kanilang imperyo ang 13 kolonya.

Ang Labintatlong (13) Kolonya ng Britanya sa Hilagang America

1. Massachusetts

2. New Hampshire

3. Rhode Island

4. Connecticut

5. New York

6. New Jersey

7. Pennsylvania

8. Delaware

9. Maryland

10.Virginia

11.North Carolina

12. South Carolina

13.Georgia

 Ang mga Kolonya ay walang kinatawan sa Parliamento ng British sa London kaya sila ay nagprotesta sa pagbabayad ng labis na buwis.

 Ang kanilang naging paboritong islogan ay ang " walang pagbubuwis kung walang representasyon". 

 Sila ay nagprotesta sa ipinataw na buwis sa tsaa na inangkat sa mga kolonya.

Tinapon nila ang tone-toneladang tsaa sa pantalan ng Harbor sa Massachusetts.

Kinilala sa kasaysayan ang pangyayaring ito bilang Boston Tea Party. 

 Nagkaroon ng kaparusahan sa mga kolonistang naging bahagi ng insidente. 

 Ang pangyayaring ito ay nagresulta ng digmaan. 

ANG UNANG KONGRESONG KONTINENTAL

 Unang dinaluhan ng 56 na kinatawan ng mga kolonya ng Britanya ang dumalo dito. Pinangunahan ito ni Patrick Henry noong Setyembre 5, 1774.

 Ipinahayag nito ang Intolerable Acts na di makataranungan at ang parliamentong Ingles ay lumalabag sa Karapatang Amerikano

 Ang pahayag ni Patrick Henry na Give me liberty or give me death, (Bigyan mo ko ng kalayaan o kamatayan) at ang aklat ni Thomas Paine na Common Sense ay gumising sa damdaming Amerikano.

 Ito ay tahasang pagpapakita ng paglaban sa mga batas at patakaran na ipinatupad ng mga British.

 

ANG PAGPAPASIMULA NG DIGMAAN

 Ang mga tumututol sa palakad ng mga Ingles ay dumami sa pamamahala ni Samuel Adams.

 Naganap ang Unang laban sa Lexington at Concord sa pagitan ng Amerika at Great Britain ng magpadala ito ng isang tropa ng British sa Boston noong Abril 1775, upang pwersahing angkinin ng mga ito ang tindahan ng pulbura sa bayan ng Concord.

 Bago pa man nakarating ang mga British sa Concord nagpalitan na ng putukan ang dalawang panig.

IKALAWANG KONGRESONG KONTINENTAL

 Noong Mayo 1775, idineklara ng kongresong kontinental ang pamahalaan na tinawag na

"United Colonies of America".

 Continental Army-tawag sa hukbo ng military.

 George Washington- naatasang Commander in Chief ng Continental Army.

ANG DEKLARASYON NG KALAYAAN

 Hulyo 1776- nagpadala ng malaking tropa ang Britain sa Atlantic upang pahinain ang pwersa ng Amerika.

 Ang Deklarasyon ng Kalayaan bagaman hindi pa tapos ang digmaan, idineklarang malaya ng Amerikano ang kanilang mga sarili noong Hunyo 4, 1776. Ang dokumento ay isinulat halos lahat ni Thomas Jefferson, isang manananggol.

 Binigyang diin sa dokumentong ito na ang dating kolonya at hindi na teritoryo ng Britain. Kinilala na isa nang malayang bansa ang dating kolonya ng Britain at tinawag itong Estados Unidos ng Amerika.

IMPLIKASYON:

    Ang naging bunga ng Rebolusyong Amerikano ay ang Kalayaan ng United States ay kinilala at ang hangganan nito sa mga kalapit na bansa ay naayos. Binigyang-saysay ng rebolusyon ang deklarasyon ng kalayaan batay sa kaisipan ni John Locke na kapag hindi iginalang ng hari ang likas na karapatan ng tao, karapatan ng mga mamamayan ang mag-alsa laban sa kanya. Ang nagtagumpay na rebolusyon sa Amerika ang nagbigay lakas sa mga Pranses upang maghimagsik laban sa abolutismo.

TANDAAN!

 Ang rebolusyon o rebelyon ay may kaugnayan sa marahas na pagsuway at maparaan o organisadong paglaban upang mapabagsak ang pamahalaan. 

Tumutukoy din ito sa pag-aalsa o pagrerebelde ng taumbayan laban sa pamahalaan dahil sa pagtutol o pagtanggi sa pamamalakad ng mga awtoridad o mga may katungkulan.

 Maraming salik ang nagtulak sa mga Amerikano upang mag rebolusyon ito ay ang usapin sa lipunan, pulitika, relihiyon at ekonomiya.

 Malaki ang kinalaman ng Rebolusyong Pangkaisipan ang pagtingin ng maraming mamamayan sa larangan ng relihiyon, pamahalaan, ekonomiya at kalayaan.

REFERENCE:

Kasaysayan ng Daigidg. Modyul ng Mag-aaral. Unang Edisyon 2014. Department of Education. Vibal Group, Inc. Philippines.

https://images.search.yahoo.com/search/images;_ylt=Awr9KRGZZH1gUBEAJmRXNyoA;_ylu=Y29sbwNncTEEcG9zAzEEdnRpZANERkQ2XzEEc2VjA3BpdnM-?p=REBOLUSYONG+AMERIKANO&fr2=piv-web&fr=mcafee

GAWAIN:

Panuto: Sagutin ang mga sumusunod na katanungan at ilagay sa inyong notebook ang inyong sagot. ikomento rin sa ibaba ang inyong sagot.

1. Ano ang Rebolusyon? Ang Rebolusyong Amerikano?

2. Bakit nagkaroon ng Rebolusyong Amerikano?

3. Kailan naganap ang Rebolusyong Amerikano?

4. Ano ang ninanais ng mga Amerikano na makamit sa kanilang Rebolusyon?

5. Ano-ano ang naging implikasyon ng kanilang naging Rebolusyon?

6. Sa iyong palagay, nakatutulong ba sa isang bansa ang rebolusyon? Bakit?

JOURNAL #5:

"ANG MAGANDA AT HINDI MAGANDANG DULOT NG MGA AMERIKANO SA ATING BANSA PARA SA AKIN"

JOURNAL #6:

"ANG MGA PAMAMARAAN AT HAKBANGIN KO UPANG HINDI TULUYANG MASAKOP NG COVID 19 ANG AKING BANSA"

REBOLUSYONG SIYENTIPIKO, ENLIGHTENMENT, AT INDUSTIYAL

AP8-Q3-W4: REBOLUSYONG SIYENTIPIKO, ENLIGHTENMENT, AT INDUSTRIYAL

  ARALING PANLIPUNAN 8-IKATLONG KWARTER

 8- AP- Qrt 3- Week 4 

 

Most Essential Learning Competencies: 

Nasusuri ang dahilan, kaganapan, at epekto ng Rebolusyong Siyentipiko, Enlightenment at Industriyal. Code: AP8DKT-IIi-13

BALIK-ARAL:

Sa huling aralin, tinalakay natin ang unang yugto ng kolonyalismong kanluranin partikular na ang mga bansang nanguna sa paggalugad at naging epekto nito sa mga bansang naapektuhan.

Ngayon naman ay tatalakayin natin ang mga salik na nagbigay-daan sa rebolusyong siyentipiko, enlightenment, at industriyal. Kasamang tatalakayin natin ang mga kaganapan at kontribusyon nito sa daigdig.

DAHILAN, KAGANAPAN, AT EPEKTO NG REBOLUSYONG SIYENTIPIKO, ENLIGHTENMENT AT INDUSTRIYAL

Sa huling bahagi ng Gitnang Panahon, ang mahabang panahon ng digmaan, pananakop at kaguluhang ekonomiko ay nagwakas. Ang pagbabagong ito ang nagsilbing hudyat upang magsimula ang bagong panahon ng pagtuklas, pag-aaral at pagkamulat sa mga pangyayari sa lipunan na nagbigay-daan sa maraming pagbabago sa larangan ng medisina, paglilimbag, transportasyon, at telekomunikasyon.

Kahanga-hanga at maipagmamalaki ang mga ambag ng mga pilosopo, siyentipiko at mga imbentor. Napakalaking ambag ito sa katalinuhan at kagalingan ng mga sinaunang tao na nagsilbi na ring pamana nila sa ating makabagong panahon sa iba’t-ibang larangan at aspekto. Hindi natin napapansin subalit ang ilang mga bagay na ating ginagamit araw-araw ay maaaring nag-ugat sa malayong nakaraan. 

Gayundin, ang kasaysayan ng iba’t-ibang kaisipan, pilosopiya, at imbensiyon sa kasalukuyan ay maaaring tuntunin sa mga sinaunang kaganapang ito.

ANG REBOLUSYONG SIYENTIPIKO

Ang bagong ideyang siyentipiko ay instrumento sa pagkakaroon ng panibagong pananaw at paniniwala ng mga Europeo. Ang dating impluwensiya ng simbahan sa pamumuhay at kaisipan ng tao ay nabawasan at humina dahil sa mga bagong tuklas na kaalaman na pinatunayan ng “bagong agham”.

DAHILAN	KAGANAPAN	EPEKTO
Iwasto ang mga sinaunang kaisipan na pinaniniwalaan ng simbahan mula sa teorya ni Ptolemy.   -Ayon sa kanya, ang kalawakan ay nakaayos sa paraang geocentric (ang mga planeta, araw at mgabituin ay umiinog sa mundo).	Nicolaus Copernicus-sumulat ng aklat na “On the Revolutions of Heavenly Spheres” noong 1543.   -Ayon sa kanya, heliocentric ang pagkakaayos ng daigdig kung saan ang araw ay iniikutan ng mga planeta kasama ang mundo.   -Isinulat ni Galileo Galilei sa kanyang “Dialogue Concerning the Two Chief World Systems” ang paghahambing sa dalawang teorya. Sinang-ayunan niya ang teorya ni Copernicus.	-nilitis si Galileo ng inquisition (pagpaparusa sa tumutuligsa sa simbahan) at habambuhay na pagkakabilanggo.
Pagbibigay-sigla sa bagong agham.	Iginiit ni Francis Bacon sa kanyang aklat na “Novum Organum” ang paggamit ng inductive method.   -Sa paraang ito, kinakailangan ang pagsusuri sa mga tiyak na bagay upang makabuo ng isang pangkalahatang paliwanag mula sa impluwensiya nina Copernicus at Galileo.   -Isinulat ni Rene Descartes sa kaniyang aklat na “Discourse on Method” ang paggamit ng deductive method sa pag-aaral ng siyensiya mula sa pangkalahatang prinsipyo at logical reasoning.	-Tinawag itong Scientific Method o masusing proseso ng pangangalap ng kaisipan mula sa : 1.katanungan 2.obserbasyon 3.pagbuo ng haypotesis 4.eksperimento 5.paglikom ng datos 6.pagsusuri 7.konklusyon.   -pag-unlad ng iba pang sangay ng agham: 1. decimal at simbolo ng +, -, x at =. 2. teleskopyo 3. air pump 4. steam engine 5. Thermometer 6. Compass   -ang pag-unlad ng kaalaman sa medisina ay nakatulong upang mapabuti ang kalidad ng pamumuhay.   -nasugpo ang mga karamdaman at napagbuti ang kaalaman sa anatomiya.

ANG PANAHON NG ENLIGHTENMENT (KALIWANAGAN)

Ito ay bunga ng makaagham na epekto ng rebolusyon sa iba’t ibang aspekto ng buhay upang mapaunlad ang larangan ng pangkabuhayan, pampolitika, panrelihiyon, at edukasyon.

DAHILAN	KAGANAPAN	EPEKTO
Pagnanais ng mga Europeo na umahon mula sa mahabang panahon ng kawalan ng katuwiran at pamamayani ng pamahiin at bulag na paniniwala.	Kilusangintelektuwal-samahan ng mga pilosopo na naglalayong gamitin ang agham sa pagsagot sa suliraning ekonomikal, politikal at maging kultural.	-ang kanilang mga ambag ang nagsilbing pundasyon ng mga modernong ideya tungkol sa pamahalaan, edukasyon, demokrasya at sining.   -sinuri nila ang kapangyarihan at relihiyon at tinuligsa ang kawalan ng katarungan sa lipunan.
Makabagong ideyang pampolitika	Natural Law- ginamit ni Thomas Hobbes ang ideyang ito upang isulong ang paniniwala na ang absolutong monarkiya ang pinakamahusay na uri ng pamahalaan.   -Sa kanyang aklat na “Leviathan” inilarawan niya ang isang lipunan na walang pinuno at may magulong lipunan.	-kinailangan na pumasok ng tao sa kasunduan sa pamahalaan.   -kailangang protektahan at pangalagaan ng pinuno ang kanyang mga nasasakupan.
Pagpapahayag ng bagong pananaw	Sa lathalaing “Two Treatises of Government” ni John Locke, ipinahayag niya na maaaring sumira ang tao sa kanyang kasunduan sa pinuno kung ang pamahalaan ay di na kayang pangalagaan at ibigay ang kaniyang mga natural na karapatan.   Baron de Montesquieu naniniwala sa ideya ng paghahati ng kapangyarihan ng pamahalaan sa tatlong sangay: a.lehislatura (tagapagbuo ng batas) b. ehekutibo (nagpapatupad ng batas) c. hukuman (tagahatol)	-naging basehan ng mga Amerikano ang ideyang ito na lumaya sa pamumuno ng Great Britain.
Pangangailangan sa regulasyon ng gobyerno sa kalakalan	Laissez Faire- uri ng pagnenegosyo na di makikialam ang gobyerno.	Pagsuporta ng mga physiocrat para mabigyang-proteksiyon ang mga lokal na produkto.

ANG REBOLUSYONG INDUSTRIYAL

Ang mga kaisipan na isinulong sa panahon ng Rebolusyong Siyentipiko ang naging daan sa pagtuklas at pag-imbento ng mga makabagong makinarya. Ito ay isinilang sa pagkakaroon ng sistemang pabrika (factory system), pag-unlad ng komunikasyon at transportasyon.

DAHILAN	KAGANAPAN	EPEKTO
Pagbabago sa larangan ng industriya ng tela.	Pagkakaroon ng maraming imbensiyon:   -Cotton gin- naimbento ni Eli Whitney upang ihiwalay ang buto at iba pang material sa bulak na ginagawang tela.   -Spinning jenny- ito ay naimbento ni James Hargreaves, isang makinaryang nagpabilis ng paglalagay ng sinulid sa bukilya.   -Spinning frame o water frame- gawa ni Richard Awkright. Ginamitan niya ng tubig ang spinning jenny upang lalong pabilisin ang paggawa ng tela.	-naging mabilis ang proseso ng produksiyon. -paglaki ng kita at pag￾unlad ng pamumuhay.   -pagtaas ng antas ng pamumuhay ng mga tao sa pag-imbento ng mga makinarya.   -pagsasamantala ng mga kapitalista.   -patuloy na pagyaman ng mga kapitalista.
Mabago ang lumang  sistema ng produksiyon, transportasyon, at komunikasyon.	Steam engine- naimbento nina Thomas Newcomen at James Watt na naging daan upang madagdagan ang suplay ng enerhiya na magpapatakbo ng industriya.   -Open- field system pinagsasama-sama ang maliliit na lupain sa isang komunidad upang mas mapadali ang pagsubok ng bagong paraan ng pagtatanim.   -Elektrisidad-ipinakilala ni Thomas Alva Edison na siyang malaking tulong upang maliwanagan ang buong komunidad at mapatakbo ang iba pang makabagong kagamitan.   -Steamboat- ginamit ni Robert Fulton na siyang nagbigay-daan sa pag-unlad ng pagbabarko.   -Steam locomotive-daang-bakal na ginawa nina John McAdam at Thomas Telsford na nagbigay-daan sa pag-unlad ng daang-bakal o railroad.   -Telepono-imbensiyon ni Alexander Grahambell sa komunikasyon.	-paglipat ng mga tao mula sa kabundukan patungo sa mga lungsod.   -paglitaw ng mga lungsod na sentro ng industriya.   -pagsilang ng sistemang pabrika.

.

TANDAAN!

REBOLUSYONG INDUSTRIYAL

Ito ay isinilang sa pagkakaroon ng sistemang pabrika (factory system), pag-unlad ng komunikasyon at transportasyon.

REBOLUSYONG SIYENTIPIKO

instrumento sa pagkakaroon ng panibagong pananaw at paniniwala dahil sa bagong agham

ENLIGHTENMENT

Ito ay bunga ng makaagham na epekto ng rebolusyon sa iba’t ibang aspekto ng buhay.

GAWAIN: 

Panuto: Sagutin ang mga sumusunod na tanong. Isulat ang inyong sagot sa inyong notebook at ikomento rin sa ibaba.

1. Magbigay ng 3 mahahalagang kaisipan/ kagamitan na naiambag ng mga Europeo sa kasaysayan na sa tingin mo ay patuloy na ginagamit hanggang sa kasalukuyan sa sumusunod na panahon: 

a. Rebolusyong Siyentipiko

b. Enlightenment

c. Rebolusyong Industriyal

2. Bakit mahalaga na unahin ng mga pinuno ng pamahalaan ang kapakanan ng mga mamamayan kaysa sa kanilang sarili lalo sa panahon ng pandemya?

3. Bilang isang Pilipino na bumibili ng produkto, mahalaga ba na makialam ang pamahalaan sa pagtatakda ng presyo sa pamilihan? Bakit? 

4. Paano makakatulong sa iyo ang mga imbensiyong nalikha noong panahon ng Rebolusyong Siyentipiko at Industriyal?

5. Sa paanong paraan mo ito mapangangalagaan?

REFERENCE:

Kasaysayan ng Daigidg. Modyul ng Mag-aaral. Unang Edisyon 2014. Department of Education. Vibal Group, Inc. Philippines.

https://images.search.yahoo.com/search/images;_ylt=Awr9CW8mqXVgq4kA59JXNyoA;_ylu=Y29sbwNncTEEcG9zAzEEdnRpZANERkQ2XzEEc2VjA3BpdnM-?p=REBOLUSYONG+SIYENTIPIKO&fr2=piv-web&fr=mcafee