REVISED K TO 10 CURRICULUM
HEOGRAPIYA AT SINAUNANG KABIHASNAN NG ASYA AT DAIGDIG
AP8-Q1-WEEK5: ESTRUKTURANG PANLIPUNAN SA IBA'T IBANG BAHAGI NG ASYA AT DAIGDIG
1. Lipunang Sumerian at Egyptian
2. Sistemang Varna / Caste
Kasanayang Pagkatuto: Natataya ang epekto ng estrukturang panlipunan sa pag-unlad ng pamumuhay ng tao.
Lipunang Sumerian
Ang Kabihasnan ng Mesopotamia ay itinuturing na cradle of civilization o lunduyan ng unang kabihasnan sa buong daigdig. Ang mga unang wika, pagsusulat, agrikultura, at iba pang mahahalagang imbensiyon ay naunang napaunlad ng Mesopotamia. Sa paglipas ng panahon ay patuloy na umunlad ang Mesopotamia. Dahil dito, maraming kalapit na kabihasnan o imperyo ang nagkaroon ng interes na sakupin ang Mesopotamia. Unang nanirahan dito ang mga Sumerian at sinundan ng mga dayuhang mananakop na Akkadian, Babylonian, Hittites, Assyrian, Chaldean, Hittite, Persian, at mga Phoenician.
Sumerian (3500-2340 B.C.E.)
-Namalagi ang mga nomadikong Sumer sa mga lupaing sakahan ng lambak-ilog. Nag-alaga ng mga baka, tupa, kambing, at baboy.
-Nabuo ang 12 lungsod estado (hal. Eridu, Kish, Lagash, Uruk, at Ur) na pinamunuan ng isang haring pari o mas kilala sa tawag na patesi.
-Tinawag na Ziggurat ang istrukturang nagsilbing tahanan at templo ng mga patron o Diyos na makikita sa bawat lungsod.
-Naniwala sila sa maraming Diyos at Diyosa na anthropomorphic o may katangian at pag-uugaling tao.
Ang mga unang lungsod sa mundo ay lumitaw sa timog Mesopotamia, sa isang rehiyon na tinatawag na Sumer, na ang unang lungsod sa mundo ay ang lungsod ng Uruk ng Sumerian. Ang lipunan ng Sumerian ay mahigpit na naaayos sa isang istrakturang may mga hari at pari na namumuno sa tuktok. Ang mga ito ay gumagamit ng pampulitika at relihiyosong awtoridad upang makontrol ang lipunan at mapanatili ang kaayusan sa kanilang kumplikadong mga lungsod. Sa ibaba nila ay isang maliit na gitnang uri, na binubuo ng karaniwang mayayamang mga mangangalakal, mga artisano, at mga eskriba na namamahala sa mga produkto, ideya, at mga patakaran na gumagalaw sa lungsod. Sumunod rito ay ang uring manggagawa, mga manggagawang nagtatrabaho sa lungsod para sa pamahalaan o sa kanilang sariling mga bukid.
LIPUNAN SA SINAUNANG EHIPTO
1. Hawak ng hari ang kapangyarihan na mamuno. Ang mga maharlika ay mayroong malalawak na lupain at pribilehiyo na hindi nararanasan ng ibang mamayan tulad ng hindi pagbabayad ng buwis at pagkakaroon ng malawak na karapatan.
2. Ang mga sundalo ay nangangalaga sa katahimikan at kaayusan. Nagtataglay din ng maliit na lupain kung ikukumpara sa mga maharlika.
3. Ang mga magsasaka, pastol at mangagawa ay karaniwang mamamayan sa lipunan.
4. Ang mga alipin ang pinakamababa. Sila ay ang mga hindi nakapagbayad sa utang, mga naging bihag sa digmaan, at mga salarin na inakusahan ng krimen.
Maaaring umangat ang kanilang uri batay sa kanilang kakayahan at pagsisikap.
Ang mga kababaihan ay may mataas na kalagayan at malaya. Maaring rin sila magmana ng ari-arian at sumubok magnegosyo.
SISTEMANG CASTE
Ang sistema ng caste ng India ay nahahati sa dalawang uri: varna at jati. Ipinapaliwanag ng Manu-smriti ang mga karapatan at obligasyon ng bawat isa sa Indian caste system at pinagsasama ang relihiyon at sekular na mga aspeto ng buhay sa isang malaking kabuuan.
• Varna - Isang panlipunang uri batay sa hanapbuhay at ang papel na ginagampanan ng isang tao sa lipunang Indian. Mayroong apat: Brahmins, Kshatriyas, Vaishyas, at Shudras. Ang pinakamababang antas ng lipunang Indian, ang ''Dalits'' ay pinalayas at nadiskrimina. Ang mga ranggo na ito ay ibinigay batay sa mga kasanayan at talento sa lipunan ng isang tao, na hindi itinalaga sa kapanganakan. Ang mga Varna ay nilikha ng lipunang Indian.
• Jati - isang katayuan na itinalaga sa isang tao sa pagsilang na ipinasa sa buong pamilya. Ang Jati ay mga pangkat na nilikha ng mga diyos. Hindi mababago ng isang tao ang kanilang posisyon sa caste na ito, ngunit ang mga antas sa sistema ng jatis ay nagbago ng maraming beses sa paglipas ng mga taon batay sa mga pag-unlad sa lipunan. Ang hierarchy na ito ay nag-iiba-iba sa pagitan ng mga lokal na komunidad, at ang mas mababang jatis ay maaaring umakyat sa hierarchy bilang isang grupo, kung minsan ay pinagsama pa sa mas mataas na jati, na ipinapasa ang pangalan at reputasyon nito sa kanilang mga inapo. Ang Jatis ay kumikilos bilang isang napakalaking pinalawak na pamilya. Isa rin silang kultural na lehitimo na grupo ng interes na nagtutulungan upang isulong ang kanilang mga agenda sa pulitika at
ekonomiya. Naniniwala ang mga kritiko na ang sistema ng caste ng India ay humahadlang sa kaunlaran ng ekonomiya ng mga komunidad at nililimitahan ang demokrasyang pampulitika. Gayunpaman, natuklasan ng mga iskolar at mananaliksik na alinman sa mga ito ay hindi totoo, sa pangkalahatan.
Nang ang British Empire ay dumating sa India noong 1860 at itinatag ang kanilang Raj, nalaman nila na ang sinaunang Indian caste system ay maayos na hinati ang mga tao sa mga grupo. Sinamantala nila ito, na lumikha ng apat na pangunahing kasta. Ang sistemang ito ay ganap na nabuo noong 1920, at nang ideklara ng India ang kalayaan nito noong 1947, nagpatuloy ang binagong sistema ng caste na ito.
• Brahmin - Mga Pari; may pinakamataas, pinaka iginagalang na pagkakakilanlan sa lipunang Indian, at sa gayon ay may lahat ng mga pribilehiyo, kasama ang Kshatriya. Ang mga Brahmin ay may awtoridad sa relihiyon sa Vaishya at Shudra. Sila lamang ang nagtataglay ng kaalaman sa mga diyos, at alam nila ang mga ritwal na ninanais ng mga diyos.
• Kshatriya - Mga Pinuno at Mandirigma; may sekular na awtoridad sa Vaishya at Shudra, at ginagamit nila ang awtoridad na ito sa pakikipag-ugnayan sa mga Brahmin. Sila rin ay nagsisilbing pisikal na tagapagtanggol sa mga brahmin.
• Vaishya - Mangangalakal, Magsasaka, at Mangangalakal
• Shudra - Mga mababang lingkod.
Bagama't mayroon lamang apat na antas, maraming tao ang itinuturing na "ikalima" na antas: ang mga Dalit. Sila ang pinakamababa sa lipunan dahil sila ay itinuturing na mga outcast.
GAWAIN 1!
Panuto: Ipaliwanag ang mga sumusunod na salita.
1. Sumerian
2. Egyptian
3. Sistemang Varna
4. Sistemang Caste
5. Mesopotamia
6. Cradle of Civilization
7. Maharlika
8. Sundalo
9. Pangkaraniwan
10. Alipin
11. Brahmins
12. Kshatriyas
13. Vaisyas
14. Sudras
15. Pariahs
16. varna
17. Jati
GAWAIN 2!
Panuto: Sagutin ang mga sumusunod na pangngusap.
1. Paghambingin ang tatlong estrukturang panlipunan ng mga sinaunang kabihasnan. Tukuyin ang pagkakaiba, pagkakapareho, at epekto sa lipunan ng mga tao.
2. Sa mga estrukturang panlipunang nabanggit, paano mo maihahambing ang bansang Pilipinas.
3. Sa iyong palagay, paano maipapakita ang Karapatan ng mga alipin kung pinagkait ito sa kanila.
4. Kung iuugnay mo ito sa Bansang Pilipinas, paano naipaparating ng mga alipin ang kanilang nararamdaman sa pamahalaan?
REFERENCE:
No comments:
Post a Comment