K TO 10 CURRICULUM: AP8-Q2-WEEK1: Mahahalagang Pangyayari sa Daigdig noong Ika-15 at Ika-16 Siglo

IKALAWANG MARKAHAN – KOLONYALISMO, IMPERYALISMO, NASYONALISMO AT PAGKABANSA

PAMANTAYANG PANGNILALAMAN  

 Naipamamalas ang pag-unawa at pagpapahalaga sa hamon ng kolonyalismo at imperyalismo sa pagpapatatag ng nasyonalismo at pagkabansa

 

PAMANTAYAN SA PAGGANAP  

Nakabubuo ng mungkahing solusyon sa mga napapanahong isyung may kaugnayan sa pagpapatatag ng nasyonalismo at pagkabansa 

AP8-Q2-WEEK1: A. Mahahalagang Pangyayari sa Daigdig noong Ika-15 at Ika-16 Siglo 

1. Pagsasara ng Constantinople 

2. Renaissance 

3. Repormasyon 

4. Kontra-Repormasyon

NILALAMAN KASANAYANG PAMPAGKATUTO: Natatalakay ang mahahalagang pangyayari noong ika-15 at ika-16 siglo bago ang panahon ng paggalugad ng mga lupain

Mahahalagang Pangyayari sa Daigdig noong Ika-15 at Ika-16 Siglo 

Pagbagsak ng Constantinople

Ang Constantinople ay isang makasaysayang lungsod na naging sentro ng kapangyarihan, relihiyon, at kultura sa loob ng maraming siglo.

- Itinatag noong 330 CE ni Emperador Constantine the Great sa dating lungsod ng Byzantium.

- Ipinangalan ito sa kanya bilang Constantinople, na nangangahulugang “Lungsod ni Constantine”.

- Naging kabisera ng Imperyong Romano, Silangang Imperyong Romano (Byzantine), Imperyong Latino, at Imperyong Ottoman.

- Matatagpuan sa pagitan ng Europa at Asya, sa may Bosporus Strait.

- Dahil sa lokasyon nito, naging mahalagang rutang pangkalakalan at military stronghold.

- Tahanan ng Hagia Sophia, isang obra maestra ng arkitekturang Byzantine.

- Kilala sa Theodosian Walls, mga pader na nagbigay proteksyon sa lungsod sa loob ng maraming siglo.

- Naging sentro ng Kristiyanismo at tahanan ng Patriarchate ng Constantinople.

Pagbagsak at Pagbabago

    Ang pagbagsak ng Constantinople noong Mayo 29, 1453 ay isa sa pinakamahalagang pangyayari sa kasaysayan ng mundo. Ito ang huling yugto ng Byzantine Empire at simula ng Ottoman Empire bilang isang makapangyarihang puwersa sa Europa at Asya.

    Bumagsak sa kamay ng mga Turkong Muslim noong 1453, sa pamumuno ni Sultan Mehmed II, na nagtapos sa Byzantine Empire. Sa kabila ng matibay na Theodosian Walls, mahinang depensa ng Byzantine Empire ang isa sa pangunahing dahilan ng pagbagsak nito. Hindi rin kinaya ng kulang na sundalo at kulang na suporta mula sa Kanluran ang makabagong armas ng mga Ottoman kaya madali itong nagapi ng mga turkong muslim. Isa pang dahilan ng pagbagsak nito ang pagkakahiwalay ng mga Kristiyanong bansa sa Europa. Hindi ito nagkaisa upang tulungan ang Constantinople.

    Noong 1930, opisyal na pinalitan ang pangalan ng lungsod bilang Istanbul, na siyang kilala natin ngayon.

    Ang Constantinople ay hindi lang basta lungsod—ito ay simbolo ng pagbabago, pag-unlad, at pagsasanib ng mga kultura.

Mga Epekto ng Pagbagsak

- Pagwawakas ng Middle Ages: Itinuturing itong simbolikong pagtatapos ng Gitnang Panahon sa Europa.

- Pagkontrol ng Ottoman sa rutang pangkalakalan: Dahil dito, napilitan ang mga Europeo na maghanap ng bagong ruta patungong Silangan, na nagbunsod sa Age of Exploration.

- Paglaganap ng Islam sa rehiyon: Naging sentro ng Islam ang dating Kristiyanong lungsod, na kalaunan ay tinawag na Istanbul.

Renaissance 

Ang Paglakas ng Europe

    Nagmumula sa Europe ang pinakamayayamang mga bansa sa daigdig. Malaki ang bahaging ginampanan nila upang mapanatili ang katayuan ng Europe bilang isa sa pinakamaunlad na kontinente sa mundo. 

    Sa pag-unlad ng agrikultura bunga ng mga pagbabago sa kagamitan at pamamaraan sa pagtatanim umunlad ang produksyon sa Europe noong “Middle Ages”. Dahil dito lumaki ang populasyon at dumami ang pangangailangan ng mga mamamayanan na matutugunan naman ng maunlad na kalakalan ang mga lungsod￾-estado sa hilagang Italy ang nakinabang sa kalakalan. Noong ika-11 hanggang ika-12 na siglo umunlad ito bilang sentrong pangkalakalan at pananalapi sa Europe. Ilan sa mga lungsod-estado na umusbong ay ang Milan, Florence, Venice, Mantua, Ferrara, Padua, Bologna at Genoa. Ang yaman ng mga lungsod estado ay di nakasalalay sa lupa kundi sa kalakalan at industriya.

    Ang mga pagbabago ng kamalayan mula sa Panahong Medieval ang nagpasimula sa pag-usbong ng makabagong daigdig. Ang mga pangyayari sa paglakas ng Europe, paglawak ng kapangyarihan nito at ang pagpakamulat sa mga bagong kaalaman at ideya ay nagdala ng  transpormasyon sa Europe at bumago sa buong daigdig.

   

Bourgeoisie

ito ay tumutukoy sa mga mamamayan ng mga bayan sa Medieval France na binubuo ng mga artisan at mangangalakal. Ang mga artisan ay mga manggagagawang may kasanayan sa paggawa ng mga kagamitang maaaring may partikular na gamit o pandekorasyon lamang. Ang mga mangangalakal naman ang siyang nangangalakal ng produktong likha ng mga artisan.

Merkantilismo

Ang sentral ng teoryang ito ay ang doktrinang Bullionism.. ang tagumpay ng isang bansa ay masusukat sa dami ng mahahalagang metal sa loob ng hangganan nito. Ibig sabihin, kung mas maraming ginto at pilak ang isang bansa, magiging makapangyarihan ito. Malaki ang naitulong nito sa pagkabuo at paglakas ng mga Nation-State sa Europe.

National Monarchy

Malaki ang naitulong sa pagtatag ng national Monarchy sa Europe. Mula sa piyudalismo na hindi sentralisado ang pamahalaan dahil sa kanya-kanyang kapangyarihan ng mga maharlika, ang pagtatag ng national Monarchy ay nagkaroon ng sentralisadong pamahalaan na may mas makapangyarihang hari.

Nation-State

Ito ay tumutukoy sa isang estado na pinananahan ng mga mamamayan na may magkakatulad na wika, kultura, relihiyon, at kasaysayan. Mahalagang katangian ng nation-state sa panahong iyon ang pagkakarron ng sentralisadong pamahalaan sa ilalim ng isang pambansang monarkiya na maykakayahan at kapangyarihan na magpatupad ng batas sa buong nasasakupan. Dahil sa makapangyarihan ang mga nation-state, nagpakita ng ibayong lakas ang Europe na ng lumaon as mas lalong tumatag.

Simbahan

Malaki ang naging impluwensya ng simbahan sa paghina ng mga panginoong may lupa sa panahon ng piyudalismo. Tinuligsa ang pang-aabuso ng mga hari na siya namang nagpalakas lalo ng papel ng simbahan sa gitnang panahon. Marami rin namang tumuligsa sa simbahan dahil sa mga pang-aabuso sa kapangyarihan.. naging daan naman ito sa pagsibol ng transisyon at paglitaw ng panahon ng renaissance.

Renaissance

Ang renaissance ay ang muling pagsilang. Ito ang magiging sentro ng aralin ngayon.

Bakit nga ba sa Italya umusbong ang renaissance?

Italya

-Italy ang piangmulan ng kadakilaan ng sinaunang Rome at higit na may kaugnayan ang italyano sa mga Romano kaysa sa alin mang bansa sa Europe.

-Pagtataguyod ng mga maharlikang angkan sa mga taong mahusay sa sining at masigasig sa pag-aaral

-Maganda ang lokasyong ito. dahil sa lokasyon nito, nagkaroon ng pagkakataon ang mga lungsod dito na makipagsapalaran sa kanlurang Asya at Europe.

-Mahalaga rin ang naging papel ng mga unibersidad sa Italy. Naitaguyod at naipanatiling buhay ang kulturang klasikal at ang mga teolohiya at pilosopiyang kaalaman ng kabihasnang Griyego at Romano.

Ang Renaissance at ang Italy

Ang Renaissance ay itinuturing na knowledge revolution. Itinuturing itong panahon na ang tao ay makamundo at materyalistiko. Gayunman, may naganap na dakilang repormasyon noong Renaissance. Ang diwa ng Renaissance ang bumuhay sa Repormasyon. Ang mga ideya at saloobin ng dalawang era ay nagbunsod sa mas maraming Kalayaan at mga pagpapahalagang demokratiko, ang panahon ng Eksplorasyon, at panahon ng Humanismo at Katwiran. Ito ang era na umusbong sa modernong daigdig. Ang “Renaissance”, o Risogimento sa Italyano ay nangangahulugang “muling pagsilang”. Ito ang panahon na nagwakas sa Dark Age at nagbukas ng mas progresibong panahon sa Europe. Binago ng mayayaman at matatalino ng panahong ito ang kanilang pokus mula sa relihiyon at bulag na pananampalataya, itinuon nila ang kanilang interes sa humanism at personal na mga bagay-bagay. Naapektuhan nito ang kanilang prayoridad sa buhay, sining, edukasyon, musika at ibang interes. Inihanda sila nito sa Repormasyon, Panahon ng Eksplorasyon, at Panahon ng Katwiran at Humanismo.

Ang Kababaihan sa Renaissance

Iilang kababihan lamang ang tinatanggap sa mga unibersidad o pinapayagang magsanay sa kanilang propesyon sa Italy. Gayunpaman, hindi ito naging hadlang upang makilala ang iilang mga kababaihan at ang kanilang ambag sa Renaissance. Ilan lamang sa mga ito ay sina Isotta Nogarola ng Verona na may akda ng Dialogue on Adam and Eve (1451) at Oration on the Life of St. Jerome (1453). Nariyan din si Laura Cereta mula sa Brescia na nagsulong sa pagtatanggol sa pag-aaral ng Humanistiko para sa kababaihan. Sa larangan ng pagsusulat ng tula nariyan sina Veronica Franco ng Venice at si Vittoria Colonna mula sa Rome. Kung sa pagpipinta naman ang pag￾uusapan, hinangaan ang mga obra nina Sofonisba Anguissola mula Cremona na may gawa ng Self-Portrait at si Artemisia Gentileschi, anak ni Orazio na nagpinta ng Judith and Her Maidservant with the head of Holoferness (1625) at Self-Portrait as the Allegory of Painting (1630).

Ang mga iskolar na nanguna sa pag-aaral sa klasikal na sibilisasyon ng Greece at Rome ay tinatawag na humanist o humanista, mula sa salitang Italian na nangangahulugang “guro ng humanidades, partikular ng wikang Latin.” Pinag-aaralan sa humanities o Humanidades ang wikang latin at Greek, komposisyon, retorika, kasaysayan at pilosopiya, at maging ang Matematika at musika. Sa pag-aaral ng mga ito, napagtanto ng mga humanista na dapat gawing modelo ang mga klasikal na ideyang matatagpuan sa mga asignaturang ito. Ang Humanismo ay isang kilusang intelektwal noong Renaissance na naniniwalang dapat pagtuunan ng pansin ang klasikal na sibilisasyon ng Greece at Rome sa pag-aaral dahil naglalaman ito ng lahat ng aral na dapat matutuhan upang magkaroon ng isang moral at epektibong buhay.

Repormasyon at Kontra-Repormasyon

Ito ay ang dalawang magkaugnay na kilusang panrelihiyon na lubos na nakaapekto sa kasaysayan ng Kristiyanismo at ng Europa.

Repormasyon 

Ang Repormasyon ay isang makasaysayang kilusan noong ika-16 na siglo na nagdulot ng malawakang pagbabago sa relihiyon, lalo nqaa sa loob ng Simbahang Katoliko. Ito ay ang naging simula ng Protentantismo, isang baging sangay ng Kristiyanismo na tumutuligsa sa ilang doktrina at gawain ng simbahn noon. Naging sanhi nito ang pagbenta ng indulhensya (Kapatawaran ng kasalanan kapalit ng pera), katiwalian sa simbahan at Kapapahan, at pagkamulat ng mga tao sa panahon ng renaissance.

Ang repormasyon ay hindi lang relihiyosong kilusan, isa rin itong rebolusyon sa kaisipan, pamahalaan, at kultura na pinangunahan nina Martin Luther na naging Ama ng relihiyong Protestante, John Calvin na nagtatag ng Calvinismo o isang sistemang teolohikal na naktuon sa predestinasyon, John Wycliffe at John Huss na mga nanunag repormista na tumuligsa sa maling sistema ng simbahan.

Dahil sa repormasyon, nagkaroon ng paghahati sa reilihiyon sa pagitan ng simbahang Katoliko at ng Protestante, pag-usbong ng mga bagong sekta tulad ng Lutheranismo, Calvinismo, at Anglikanismo, at Pagbawas ng kapangyarihan ng simbahan sa politika.

Kontra-Repormasyon

Ito naman ang naging tugon ng Simbahang Katoliko upang ayusin ang sarili at pigilan ang paglaganap ng Protestantismo. Layon nitong ibalik ang tiwala ng mga tao sa Simbahang Katoliko, linisin ang mga maling gawi sa loob ng simbahan, at palakasin ang paniniwala sa tradisyunal na doktrina. Naging hakbang ng Simbahang Katoliko ang mga sumusunod:

-Konseho ng Trent - reporma sa doktrina at disiplina ng simbahan

- Pagpapalakas ng mga orden gaya ng Jesuits o Heswita - edukasyon at misyonero

- Inquisition - pagsugpo sa mga erehe at maling turo

- Index of Forbidden Books - pagbabawal sa mga aklat na laban sa pananampalataya

TANDAAN!

ANG PAGBAGSAK NG CONSTANTINOPLE

- Ang Constantinople ay ang pinakamalapit na teritoryo ng Asya sa kontinente ng Europe.

- Nagsilbi itong rutang pangkalakalan mula Europe patungong India, China, at iba pang bahagi ng Silangan na napasakamay naman ng mga Turkong Muslim noon.

- Ito ay naging daanan din sa panahon ng Krusada.

- Sa panahon ng Krusada, pansamantalang napigil ang pagsakop ng mga Turkong Muslim sa mga teritoryo patungong Europe subalit nang masakop ang Silangang Mediterranean, lubusang sinakop na rin ang Constantinople noong 1453.

- Naging kontrolado ng Turkong Muslim ang kalakalan mula Silangan patungong Europe na pumutol naman sa ugnayan ng mga mangangalakal. 

- Tanging ang mga mangangalakal na taga Venice, Genoa, at Florence lamang ang pinayagang makaraan sa rutang pangkalakalan.

- Yumaman ng Italya sa nangyari, at dahil dito, napilitan maghanap ng ibang ruta ang ibang mangangalakal ng Europe.

- Dahil sa hirap ng paglalayag, naimbento ang astrolabe at compass upang makatulong sa kanilang paglalayag.

RENAISSANCE

- Salitang Pranses na ang ibig sabihin ay "Muling Pagsilang."

- Naganap sa huling bahagi ng gitnang panahon at pagsulong ng makabagong panahon.

- Nagpasimula sa Italya na naganap noong 1350.

- Isang Kilusang Pilosopikal na makasining at dito binigyang-diin ang pagbabalik interes sa mga kaalamang klasikal sa Greece at Rome.

- Natuon ang interes ng tao sa istilo at disenyo, pamahalaan, edukasyon, wastong pag-uugali, at paggalang sa pagkatao ng isang indibidwal.

- Nagbukas ng daan sa pagbabago sa larangan ng kalakalan at negosyo kaya umusbong ang rebolusyong komersyal na nagdulot ng mga pagbabago sa gawang pang-ekonomiya.

REPORMASYON

Ang Repormasyon ay isang makasaysayang kilusan noong ika-16 na siglo na nagdulot ng malawakang pagbabago sa relihiyon, lalo nqaa sa loob ng Simbahang Katoliko. Ito ay ang naging simula ng Protentantismo, isang baging sangay ng Kristiyanismo na tumutuligsa sa ilang doktrina at gawain ng simbahn noon. Naging sanhi nito ang pagbenta ng indulhensya (Kapatawaran ng kasalanan kapalit ng pera), katiwalian sa simbahan at Kapapahan, at pagkamulat ng mga tao sa panahon ng renaissance.

KONTRA-REPORMASYON

Ito naman ang naging tugon ng Simbahang Katoliko upang ayusin ang sarili at pigilan ang paglaganap ng Protestantismo. Layon nitong ibalik ang tiwala ng mga tao sa Simbahang Katoliko, linisin ang mga maling gawi sa loob ng simbahan, at palakasin ang paniniwala sa tradisyunal na doktrina.

Gawain 1

Panuto: Ipaliwanag ang mga sumusunod:

1. Constantinople

2. Constantine the Great

3. Byzantine Empire

4. Istanbul

5. Renaissance

6. Repormasyon

7. Kontra-Repormasyon

8. Indulhensya

9. Simbahang Katoliko

10. Protestante

Gawain 2

Panuto: Sagutin ang mga sumusunod na katanungan.

1. Ano ang naging papel ng Constantinople sa Europa at Asya?

2. Bakit bumagsak ang Constantinople?

3. Bakit sinasabing muling pagsilang Renaissance?

4. Paano nahati ang relihiyon sa Europa?

5. Bakit kailangang aralin ng mga mahahalagang pangyayari sa daigdig noong gitnang panahon?

Reference:

https://www.worldhistory.org/Constantinople/

www.greelane.com

https://www.bing.com/images/search?view=detailV2&ccid=13vxBXkI&id=D421DF76953A5CA1431FF4417BF6471F93A3AD12&thid=OIP.13vxBXkIVIjI8yVgFWnD0AHaFV&mediaurl=https%3A%2F%2Fi.pinimg.com%2Foriginals%2F90%2F5a%2Fa0%2F905aa0895a777ca0641040fc84c17317.jpg&exph=1356&expw=1884&q=CONSTANTINOPLE&form=IRPRST&ck=57480BCC7448CB90C0557DBEBAE72F86&selectedindex=6&itb=0&cw=1375&ch=664&ajaxhist=0&ajaxserp=0&vt=0&sim=11

https://www.bing.com/images/search?view=detailV2&ccid=oJh5fcbV&id=716BD2AA2CC538F69EB9EC4DE9E2C2610747BF02&thid=OIP.oJh5fcbVsOSEZPMMn1U4rgHaEH&mediaurl=https%3A%2F%2Fcdn.educba.com%2Facademy%2Fwp-content%2Fuploads%2F2024%2F02%2FRenaissance.jpg&exph=500&expw=900&q=RENAISSANCE&FORM=IRPRST&ck=8C245460A32047360EB70CAA0C56937D&selectedIndex=6&itb=0&cw=1375&ch=664&ajaxhist=0&ajaxserp=0

REVISED K TO 10 CURRICULUM: AP8-Q1-WEEK7: Ang Relihiyon at Ibang Paniniwala

1. Hinduism at Buddhism 

2. Judaism, Kristiyanismo at Islam 

3. Confucianism at Shintoism 

KASANAYANG PAGKATUTO:

1. Naipaliliwanag ang papel ng relihiyon at ibang paniniwala sa paghubog sa pagkakakilanlang kultural ng tao 

2. Napahahalagahan ang interaksiyon ng tao sa kaniyang kapaligiran 

BALIK-ARAL:

1. Lipunang Greek at Roman 

2. Iba pang sinaunang lipunan

PAKSA!

1. Hinduism at Buddhism 

2. Judaism, Kristiyanismo at Islam 

3. Confucianism at Shintoism 

RELIHIYON 

Ang konsepto ng relihiyon ay naglalarawan ng mga paniniwala, ritwal, tradisyon, at mga kaugalian na konektado sa espirituwalidad. Ang relihiyon ay patuloy na naglalarawan ng malalim na paniniwala at espirituwal na pakikisalamuha ng tao sa kanyang kapaligiran, sa kanyang kapwa, at sa mga espirituwal na puwersa na mas mataas sa kanya.  

Pinagmulan

religio- salitang Latin na ang ibig sabihin ay pakikitungo o pagsunod sa mga pangako sa mga Diyos o espiritu ng mga bagay. 

religare-salitang Latin na ang ibig sabihin ay mag ugnay o magbalik. 

Iba't Ibang Relihiyon at Paniniwala

ZOROASTRIANISMO 

Ang Zoroastrianismo ay isang sinaunang relihiyon na nagmula sa Iran bago pa dumating ang Islam. Ito ay itinuturing na isa sa pinakamatandang monoteistikong relihiyon sa mundo. Ang pangunahing propeta nito ay si Zarathushtra o Zoroaster, na nagpakilala ng konsepto ng labanan sa pagitan ng mabuti at masama, o dualismo. Ang mga saligang aral ng Zoroastrianismo ay nakatuon sa pagiging mabuti, pagpapahalaga sa katapatan, pagtataguyod ng katarungan, at paggawa ng mabuti sa lipunan. 

Isa sa mga pangunahing doktrina ng Zoroastrianismo ay ang konsepto ni "Ahura Mazda" bilang pinakamataas na Diyos, na nagdudulot ng kabutihan at liwanag. Sa kabilang banda, mayroon ding "Angra Mainyu" o "Ahriman," ang pangunahing kalaban na nagdudulot ng kasamaan at kadiliman. Ang mga tagasunod ng Zoroastrianismo ay tinatawag na mga Zoroastrian o Zarathustrian. 

Sa kasaysayan, ang Zoroastrianismo ay nagkaroon ng malaking impluwensiya sa mga kultura at relihiyon sa kanluran, kabilang na ang Judaismo, Kristiyanismo, at Islam. Sa kasalukuyan, ang mga natitirang komunidad ng Zoroastrian ay matatagpuan sa Iran, India, at ilang iba pang mga bansa sa buong mundo.

JUDAISMO 

Ang Judaismo ay isang sinaunang relihiyon, kultura, at pilosopiya na nagmula sa kasaysayan at tradisyon ng mga Israelita, na mas kilala bilang mga Hudyo. Ito ay itinuturing na isa sa pinakamatandang monoteistikong relihiyon sa mundo. Pangunahing naglalaman ang Judaismo ng mga paniniwala at aral na nakabatay sa Banal na Kasulatan, partikular sa Tanakh, na kinabibilangan ng Torah (o Pentateuch), Nevi'im (Mga Propeta), at Ketuvim (Mga Kasulatan). Bukod sa mga Banal na Kasulatan, ang Judaismo ay mayroon ding mga kasulatan rabbinic at mga tradisyon na nagpapabatid ng mga katuruan at paniniwala ng komunidad. Ang mga pangunahing prinsipyo ng Judaismo ay kinabibilangan ng pananampalataya sa iisang Diyos (monoteismo), katuwiran, katarungan, pagmamahal sa kapwa, at pagsunod sa mga kautusan at mga batas moral na itinakda ng Diyos. Ang mga paniniwalang ito ay nagsisilbing gabay sa pamumuhay at pag-uugali ng mga tagasunod ng Judaismo.

Bukod sa aspetong relihiyoso, mayroon ding kultural na aspeto ang Judaismo, kabilang ang mga tradisyonal na kagawian, ritwal, at mga kaganapan. Ang mga seremonya tulad ng Bar Mitzvah (para sa mga lalaki) at Bat Mitzvah (para sa mga babae), mga pista tulad ng Passover at Hanukkah, at iba pang mga kultural na aktibidad ay mahalagang bahagi ng buhay at identidad ng mga Hudyo. Sa kasaysayan, ang Judaismo ay may malaking impluwensya hindi lamang sa relihiyon kundi pati na rin sa kultura, pilosopiya, at lipunan sa buong mundo.

 

KRISTIYANISMO 

Ang Kristiyanismo ay isang monoteistikong relihiyon na nakabatay sa pananampalataya kay Hesus Kristo bilang Mesiyas o Tagapagligtas. Ito ay nagmula sa mga aral, buhay, kamatayan, at muling pagkabuhay ni Hesus, na isinasaad sa Bagong Tipan ng Bibliya, partikular sa Ebanghelyo. 

Ang mga pangunahing doktrina ng Kristiyanismo ay kinabibilangan ng paniniwalang sa iisang Diyos (monoteismo), ang Trinidad, ang kanyang kapanganakan mula sa Birhen Maria, ang kanyang pagpapakasakit, kamatayan, at muling pagkabuhay, at ang pangako ng kaligtasan sa pamamagitan ngkanyang kamatayan at pagkabuhay. Pangunahing katuruan rin ang pag-ibig sa Diyos at sa kapwa, pagpapatawad, pagtanggap sa biyaya, at pagsunod sa mga aral ni Hesus. 

Ang Kristiyanismo ay nahati sa iba't ibang mga denominasyon o sektang may kani-kanilang mga pananaw at tradisyon, subalit ang pangunahing mga doktrina ay nagpapatuloy bilang pundasyon. Ang mga pangunahing sektor ay kinabibilangan ng Katoliko, Orthodox, at Protestante, at marami pang iba.

Sa kasaysayan, ang Kristiyanismo ay naglaro ng malaking bahagi sa kultura, lipunan, at kasaysayan ng Kanlurang mundo. Ito ay naging pangunahing impluwensya sa mga institusyon, sining, edukasyon, at etika sa buong mundo. 

 

ISLAM  

Ang Islam ay isang monoteistikong relihiyon na nagmula sa Arabia noong ika-7 siglo CE. Ito ay itinatag ni Propeta Muhammad, na itinuturing na huling propeta sa Islam. Ang pangunahing katuruan ng Islam ay nakatala sa Banal na Qur'an, ang banal na aklat ng Islam, at sa mga hadith o mga salaysay at gawa ng Propeta Muhammad. 

Ang mga pangunahing paniniwala ng Islam ay kinabibilangan ng paniniwalang sa iisang Diyos (Allah), ang pagtanggap at pagsunod sa mensahe ni Propeta Muhammad bilang huling sugo ng Diyos, ang pagtupad sa limang pangunahing tungkulin o Five Pillars of Islam, na kinabibilangan ng Shahada (panalangin ng pagpapatotoo sa Islam), Salat (paggawa ng limang beses na araw araw na panalangin), Zakat (pamimigay ng limos), Sawm (pag-aayuno sa buwan ng Ramadan), at Hajj (pilgrimage sa Mecca). 

Bukod sa mga pananampalatayang pang-relihiyon, ang Islam ay may mga batas, moral at legal na batayan, na tinatawag na Sharia, na nagtatakda ng mga alituntunin sa pamumuhay, pananamit, pakikitungo sa ibang tao, at marami pang iba. Ang Islam ay hindi lamang isang relihiyon kundi isang buong sistema ng pamumuhay at paniniwala. 

Ang Islam ay isa sa mga pinakamalaking relihiyon sa mundo, na may milyun-milyong tagasunod sa buong mundo. Ito ay may malaking impluwensya sa mga aspeto ng kultura, politika, lipunan, at ekonomiya sa mga bansang may Muslim na populasyon. 

HINDUISMO 

Ang Hinduismo ay isang sinaunang relihiyon at kultura na may malalim na pinagmulan sa India. Ito ay isang polytheistic na relihiyon na naglalaman ng iba't ibang mga diyos at diyosa, at may malawak na hanay ng mga doktrina, paniniwala, at kaugalian. 

Sa Hinduismo, mayroong konsepto ng karma, reinkarnasyon, at moksha. Ang karma ay nagtutukoy sa batayan ng moral na batas kung saan ang bawat gawa ay may kaugnayan sa mga resulta at karanasan ng isang indibidwal sa kanyang mga susunod na buhay. Ang reinkarnasyon ay ang paniniwala na ang kaluluwa ay nagbabalik sa mundo ng material na buhay sa iba't ibang anyo matapos ang kamatayan. Ang moksha ay ang layunin ng kaluluwa na makalaya mula sa sirkulo ng reinkarnasyon at makamit ang espirituwal na paglaya. 

Ang Hinduismo ay mayroong maraming mga banal na teksto, kabilang ang Vedas, Upanishads, Bhagavad Gita, at epiko tulad ng Ramayana at Mahabharata. 

Mayroon ding maraming mga diyos at diyosa na sinusamba sa Hinduismo, kabilang sina Brahma (ang lumikha), Vishnu (ang nagpapanatili), at Shiva (ang nagsisira), pati na rin si Lakshmi, Saraswati, Ganesh, at marami pang iba. 

Bukod sa pananampalataya, mayroon ding mga kultural na aspeto sa Hinduismo, kabilang ang mga seremonya, ritwal, at mga sagradong pista. Ang Hinduismo ay may malaking impluwensya sa buhay ng mga tao sa India at sa iba't ibang mga bahagi ng mundo na may Hindu na populasyon.

Pagtalakay sa Kahulugan at Kahalagahan ng Pilosopiya 

Ang pilosopiya, na nagmula sa salitang Griyego na "philosophia" na nangangahulugang "pag-ibig sa karunungan," ay isang sistematikong pag-aaral ng mga pangunahing tanong tungkol sa pag-iral, dahilan, kaalaman, halaga, isip, at wika. Sa pamamagitan ng lohika at dahilan, tinutulungan tayo ng pilosopiya na suriin ang ating karanasan sa mundo at ang ating lugar sa loob nito. Binibigyan tayo nito ng kakayahan na mag-isip nang kritikal, magbasa nang malalim, magsulat nang malinaw, at mag-analisa nang lohikal . 

Ang kahalagahan ng pilosopiya ay makikita sa maraming aspeto ng ating buhay. Una, ito ay nagtataguyod ng kritikal na pag-iisip at pangangatuwiran. Tinuturuan tayo ng pilosopiya na suriin ang mga isyu, lutasin ang mga problema, at gumawa ng mga desisyon. Pangalawa, ito ay nagpapataas ng kamalayang etikal at pagsisiyasat sa sarili. Sa pamamagitan ng pag-aaral ng pilosopiya, nagkakaroon tayo ng mas malalim na pag-unawa sa mga moral na prinsipyo at sa kahalagahan ng tamang asal. 

Bukod dito, ang pilosopiya ay nagbibigay-daan sa atin na itulak ang mga hangganan ng ating kaalaman at tuklasin ang mga bagong posibilidad. Sa halip na makulong sa mga tradisyonal na paniniwala, tinutulungan tayo ng pilosopiya na buksan ang ating isipan sa mas malawak na saklaw ng mga ideya at posibilidad. Ang kakayahang mag-isip nang malaya at magtanong nang kritikal ay mahalaga sa pag-unlad ng iba't ibang disiplina, kabilang ang agham at teknolohiya.

Sa konklusyon, ang pag-aaral ng pilosopiya ay hindi lamang isang akademikong gawain kundi isang mahalagang bahagi ng pagiging tao. Ito ay nagtuturo sa atin na mag-isip nang mas malalim at maghanap ng mas malawak na pang-unawa sa mundo at sa ating sarili. Sa pamamagitan ng pilosopiya, natututo tayong magtanong ng mahahalagang tanong at maghanap ng mga sagot na makapagpapabuti sa ating buhay at lipunan.

Kaugnay na Paksa 1: Mga Pilosopiya  

CONFUCIANISMO 

Ang Confucianismo ay isang pilosopiyang panlipunan at relihiyon na nagmula sa Tsina at nagtampok ng mga aral at turo ni Confucius (Kong Fuzi) na isang kilalang pilosopo at guro noong ika-5 siglo BCE. Ang mga pangunahing prinsipyo ng Confucianismo ay nakatuon sa mga tamang asal at moralidad, pagmamahal sa pamilya, pagiging tapat sa lipunan at pamahalaan, at pagpapahalaga sa tradisyon at edukasyon. 

Narito ang ilan sa mga pangunahing konsepto at turo ng Confucianismo: 

1.Ren - Ito ay ang konsepto ng pagiging makatao o pagiging mabuti sa iba. Ang pagpapakita ng kagandahang-loob, paggalang, at pagmamahal sa kapwa ay mahalaga sa pananaw ng Confucianismo. 

2.Li - Ito ay tumutukoy sa tamang asal at pamamaraan ng pag-uugali, kasanayan, at ritwal. Ang pagrespeto sa mga tradisyon at mga seremonya ay binibigyang-halaga sa Confucianismo. 

3.Xiao - Ito ay ang pagpapahalaga at paggalang sa mga magulang at nakatatanda. Ang pagsunod sa magulang at pagtugon sa kanilang mga pangangailangan ay itinuturing na mahalaga sa kalinangan ng Confucianismo. 

4.Junzi - Ito ay ang konsepto ng "noble person" o isang taong may mataas na moralidad at disiplina. Ang pagiging isang junzi ay nangangahulugang pagtataglay ng tamang asal, integridad, at responsibilidad sa lipunan. 

5.Zhong - Ito ay ang konsepto ng katapatan at pagiging tapat sa pamahalaan at sa mga pangunahing tao sa lipunan. Ang mga mamamayan ay inaasahang maging tapat sa kanilang mga pinuno at magtulong-tulong sa ikabubuti ng bansa. 

Ang Confucianismo ay hindi lamang isang relihiyon kundi isang komprehensibong pananaw sa buhay at lipunan na nakakaapekto sa lahat ng aspeto ng pamumuhay sa mga bansang nahahati sa impluwensya nito, partikular sa Tsina at ilang mga karatig na bansa tulad ng Korea at Hapon. 

SHINTOISMO 

Ang Shintoismo ay isang relihiyon at pilosopiya sa bansang Hapon na naglalayong ipahayag at ipagdiwang ang mga espiritu ng kalikasan at mga ninuno. Ang salitang "Shinto" ay nagmula sa mga salitang "Shin" na nangangahulugang "espiritu" at "To" na nangangahulugang "daan" o "paraan". Ang pangunahing prinsipyo ng Shintoismo ay ang pagpapahalaga at paggalang sa mga espiritu (kami) na naninirahan sa mga likas na anyo tulad ng mga bundok, ilog, puno, at iba pang kalikasan. 

     

Narito ang ilang mahahalagang aspeto at turo ng Shintoismo: 

1.Pagpapahalaga sa Kalikasan: Ang Shintoismo ay nagtuturo ng malalim na pagpapahalaga sa kalikasan at mga likas na anyo. Ipinapakita nito ang ugnayan at paggalang sa mga espiritu ng kalikasan, na tinatawag na kami. 

2.Ritwal at Seremonya: Ang Shintoismo ay may sari-saring ritwal at seremonya na isinasagawa upang ipagdiwang at ipakita ang paggalang sa mga espiritu. Ang mga ritwal na ito ay maaaring isinasagawa sa mga tanyag na templo o mga banal na lugar tulad ng mga torii gates at mga shrines. 

3.Pagtanggap ng mga Tradisyon: Ang Shintoismo ay nagpapahalaga sa mga tradisyon at mga kaugalian ng lipunan ng Hapon. Ipinapakita nito ang pagtanggap at pagpapahalaga sa mga sinaunang ritwal at seremonya. 

4.Paggalang sa mga Ninuno: Isa sa mga mahalagang aspeto ng Shintoismo ay ang paggalang sa mga ninuno at mga naunang henerasyon. Ipinapakita ito sa mga seremonya tulad ng O-bon, kung saan inaalala at ipinagdiriwang ang mga kaluluwa ng mga yumao.

5.Nasyonalismo: Sa ilalim ng ilang panahon sa kasaysayan ng Hapon, ang Shintoismo ay ginamit bilang isang kasangkapan ng pampulitikang nasyonalismo. 

Sa panahon ng Meiji Restoration at World War II, ang relihiyon ay ginamit upang palakasin ang damdamin ng pambansang identidad at pagkakaisa. 

Ang Shintoismo ay hindi lamang isang relihiyon kundi isang sining at kultura sa Hapon. Ito ay patuloy na naglalarawan sa pag-iral ng bansa at nagpapahayag ng mga pangunahing prinsipyo ng pagiging Hapon. 

BUDISMO 

Ang Budismo ay isang relihiyon at pilosopiya na nagmula sa mga turo at aral ni Siddhartha Gautama, na mas kilala bilang Buddha, sa bansang India noong mga ika-6 o ika-5 siglo BCE. Ang pangunahing layunin ng Budismo ay ang paglaya mula sa siklo ng pagdurusa at kahirapan sa pamamagitan ng pag-unawa sa mga dahilan ng paghihirap at pagkamalungkot, at sa pamamagitan ng pagtamo ng nirvana, o paglaya mula sa pagkakatali sa sirkumstansya ng buhay. 

Narito ang ilang mga pangunahing konsepto at turo ng Budismo: 

1.Four Noble Truths (Apat na Dakilang Katotohanan): Ang mga apat na dakilang katotohanan ay ang mga pangunahing aral na ipinahayag ni Buddha. Ito ay tumutukoy sa katotohanan ng pagdurusa (Dukkha), ang sanhi ng pagdurusa (Samudaya), ang pagwawakas ng pagdurusa (Nirodha), at ang landas patungo sa pagwawakas ng pagdurusa (Magga). 

2.Eightfold Path (Walong Paggalang na Landas): Ang walong paggalang na landas ay isang gabay sa tamang pamumuhay at pag-unlad ng espirituwalidad. Ito ay binubuo ng tamang pananaw, tamang hangarin, tamang pananalita, tamang gawa, tamang kabuhayan, tamang pagsisikap, tamang pag-iisip, at tamang pagmumuni-muni. 

3.Karma: Ang karma ay isang konsepto na nagtuturo na ang mga kilos at gawa ng isang tao ay nagdudulot ng mga kahihinatnan o konsekwensiya sa kanyang buhay. Ayon sa Budismo, ang tao ay nagkakaroon ng mga pagkakataon na mapabuti ang kanilang kalagayan sa hinaharap sa pamamagitan ng mabubuting gawa at pagpapakumbaba. 

4.Reincarnation (Pagbabalik ng Kaluluwa): Ang Budismo ay naniniwala sa konsepto ng reinkarnasyon, na ang kaluluwa ay nagpapatuloy sa paglipat mula sa isang buhay patungo sa susunod na buhay batay sa kanyang karma at karanasan. Ang layunin ng Budismo ay ang pagtamo ng nirvana upang makalaya sa siklo ng pagbabalik-balik sa buhay at kamatayan. 

5.Meditasyon: Ang meditasyon ay isang mahalagang bahagi ng praktika sa Budismo. Ipinapakita nito ang pagtutok ng isip at kaisipan sa kasalukuyang sandali, pag-aaral ng sarili, at pag-unawa sa kalikasan ng pagkakamali. 

Ang Budismo ay isang malaking relihiyon na may maraming mga sangay at tradisyon sa buong mundo. Mula sa Theravada sa Timog-silangang Asya hanggang sa Mahayana sa Tsina at Hapon, patuloy itong nagbibigay ng gabay at inspirasyon sa milyun-milyong mga tao sa buong mundo na naghahanap ng kahulugan at layunin sa kanilang buhay. 

Multiverse1

In this seemingly peaceful world,

There exists chaos....

A world of fantasy (Lotus), there exists humans as if they had abilities to manipulate elemental particles.

The people on this planet when compared to the earth people, are 8 times stronger due to the strong gravitational force on the planet Lotus. These people live peacefully as the child of the name "Force" was born.

Force was like any other child in their race. Having abilities to manipulate the particles of the air, except, he had strength that compares to 10 superhumans in their race, a Rogue.

A Rogue is a race of multiple villagers who was exiled and some inheriting multiple mix abilities like: Air, Rock, Gravity, and Thunder control.

They also had a superhuman strength which is comparable to 100 Humans in their world, making them the most dominant race in the planet Lotus

Force was regarded as the strongest child in history, with the news spreading, Force is well known and respected in the Rogue race.

Force was also very intelligent with being able to solve puzzles that was deemed to be impossible at the time.

As months go by, Force has reached his adolescent stage where people of Lotus are known to age extremely slower.

The adolescent stage of people on the Planet Lotus is said to be 30-50 years in the earth years.

During this time, Force has become a well-known globally for his immense strength and is well regarded as the strongest Lotus in the world.

While people are continuing to do their job as usual, there exists a planet known as Absolute Zero Empire, known for taking down multiple planets, absorbing the energy of the core of the planets with their extremely advanced technology, as they have targeted planet Lotus.

the humans of Lotus began seeing multiple alien-like lights shimmering in the sky, orbiting the planet Lotus.

While the people of Lotus, having less advance technology, try to communicate and was shot with the so-called antimatter gun from a soldier which indicated invasion.

The planet Lotus is a robust and colorful planet, having the size of half the Jupiter's.

The Rogues, even with their abilities, they
fail to deal damage as the empire was used to conquering multiple planets, some being larger than Lotus, some being more technologically advanced.

Large towering drones were deployed after the Rogue race was ENTIRELY wiped out, leaving the colorful village to turn into volcanic, dark reddish clouds.

Drones were drilling into the planet's core as the news was spread that the Rogues were wiped out and the news were spread to inform that the empire has begun its attack on the surface.

People of Lotus began preparing their army to target the invading aliens.

Most of the soldier's group, sent one after another, were mostly wiped out as their abilities couldn't penetrate the generating shield of the drones with their abilities.

Force attempted to step up but was held back telling him "It's impossible, the Rogues who were mostly stronger than 100 people were destroyed with ease".

The empire eventually turned to the village of wind where Force was living and decimated it.
99% of the world, turned to dust with some even losing colors, causing extinction event.

The empire's interest in the resources wanted to take the whole world for their own.

Force, in the wind village, being unharmed, but seeing the dead bodies of his family, friends and comrades enraged him.

Force Lunges at the empire's ship with terrifying speed, colliding with it and sending fragments of pure alloy core metals flying through the space.
Force then steps on a nearby heavy metals and launches himself at 12566 mph, hitting the ground and making a large explosive shockwave, rumbles were felt across the island, grounds cracking, mountains split in half, it was visible to space.

The operators in the drilling room sensed a shake and immediately sent a squadron of cybercold elite soldiers through a coordinate when suddenly, they exploded, having no time to react, Force has awakened his ability, Lightspeed.

Force then began destroying all drones in the area in under a second, until the last crew remained, the crew commander then tries to order orbital strike 2 and finds out the hard way, eventually defeating them all.

Force then set out to space in order to find life.

[To be continued]

About: A first-ever self-made fictional story of Mark Reign A. Canillas that will enlighten your multiverse! 

Visit his website: https://mracxyz.blogspot.com/?m=1